حساب باز (Open Account)
مفهوم:
والد:
بعد:
فرزند:
لید
حساب باز پرکاربرد ترین روش پرداخت در تجارت بین الملل به حساب می آید در حالی که بیشتر از آن که به نفع فروشنده باشد، به نفع خریدار است. دلیل استفاده گسترده از این روش پرداخت در مبادلات بین الملل را می توان به ترتیب ذیل خلاصه کرد:
- اطلاعات اعتباری و اطلاعات کشوری، قابل اتکاتر بوده و آسان تر در دسترس است.
- بازار جهانی امروزه بسیار رقابتی بوده و این مساله بیشتر به نفع خریدار است.
- اکثر فروشندگان روش حساب باز را صرفا به منظور رقابت پیشنهاد می دهند.
- بیمه اعتباری صادراتی در برابر ریسک های بازرگانی و ریسک های سیاسی در دسترس است.
البته استفاده از حساب باز تنها زمانی درست است که خریدار دارای سابقه پرداختی طولانی و مناسب بوده و خوش حساب باشد. عملی ترین روش برای کاهش ریسک های مربوط به حساب باز، بررسی کامل اعتباری و ارزیابی اعتباری خریدار و نیز خرید بیمه اعتبار صادراتی از نهاد اعتباری صادراتی در کشور صادرکننده است. تنها اقدام ممکن فروشنده در برابر خریدار در صورت عدم پرداخت وجه معامله در موعد مقرر، اقدام قانونی در برابر وی بوده که فرآیندی زمانبر و گران است.
تعریف به حد
فروشنده در یک مبادله حساب باز، کالا را حمل و تحویل داده و اسناد حمل شامل فاکتور را مستقیما (نه از طریق سیستم بانکی) به خریدار و بدون دریافت هرگونه پرداختی تحویل می دهد و خریدار در تاریخی در آینده بابت خرید کالا، پرداخت خواهد کرد. فروشنده، امکان تمدید اعتبار به خریدار را با دادن اجازه پرداخت دیون معوقه فراهم می کند. مبادله از طریق حساب باز به خریدار خارجی در تاریخی در آینده اجازه پرداخت داده و خریدار هیج ابزار قابل مذاکره ای که نشان دهنده تعهد قانونی او برای پرداخت در زمان مقرر باشد، صادر نمی کند. این شرایط، بیشتر در مواقعی رایج است که خریدار دارای پیشینه و تاریخچه اعتباری قوی بوده و برای فروشنده شناخته شده است.
وجوه افتراق یا شقوق مختلف
حساب باز در کنار پرداخت نقدی، اعتبارات اسنادی، تعهد پرداخت بانکی و وصولی اسنادی از جمله مهم ترین روشها و شرایط پرداخت در مبادلات بین المللی است. ویژگی های حساب باز را از طریق مقایسه آن با سایر روشهای پرداخت از جمله با وصولی اسنادی یا روش پرداخت نقدی بهتر می توان درک کرد. فروشنده در حساب باز، اسناد حمل را مستقیما به خریدار ارسال می کند درحالی که فروشنده در وصولی اسنادی، اسناد حمل را از طریق سیستم بانکی (با کمک بانک حواله کننده، بانک وصول کننده یا بانک ارائه کننده اسناد) به خریدار ارسال می نماید. همچنین، حساب باز در نقطه مقابل پرداخت نقدی قرار دارد. در پرداخت نقدی بر خلاف حساب باز، پرداخت به فروشنده قبل از تحویل کالا توسط وی انجام می شود. در این روش، خریدار ملزم می شود تا پیش از تحویل کالا، اقدام به پرداخت نماید. پیش پرداخت نقدی، مطلوبترین و مفید ترین راه پرداخت برای فروشنده است و همچنین امن ترین و کم ریسک ترین روش برای فروشنده به حساب آمده و فروشنده ریسک عدم پرداخت و ریسک تاخیر در پرداخت را در نظر نمی گیرد زیرا انجام پرداخت، پیش شرط لازم برای تحویل کالا (و اکثرا پیش شرط برای حمل کالا) به حساب می آید. این در حالی است که حساب باز، بهترین روش پرداخت برای خریدار به حساب می آید و تمام ریسک ها بر خلاف روش پرداخت نقدی، بر دوش فروشنده است.
فهرست مطالب
مقدمه
فروشنده در یک مبادله حساب باز، کالا را حمل کرده یا تحویل داده و اسناد حمل شامل فاکتور را مستقیما (نه از طریق سیستم بانکی) به خریدار و بدون دریافت هرگونه پرداختی تحویل می دهد و خریدار در تاریخی در آینده بابت خرید کالا، پرداخت خواهد کرد. فروشنده، امکان تمدید اعتبار به خریدار را با دادن اجازه پرداخت دیون معوقه فراهم می کند. مبادله از طریق حساب باز به خریدار خارجی در تاریخی در آینده اجازه پرداخت داده و خریدار هیج ابزار قابل مذاکره ای که نشان دهنده تعهد قانونی او برای پرداخت در زمان مقرر باشد، صادر نمی کند. این شرایط، بیشتر در مواقعی رایج است که خریدار دارای پیشینه و تاریخچه اعتباری قوی بوده و برای فروشنده شناخته شده است. حساب باز از نظر مفهومی برخلاف پرداخت نقدی است. فروشنده در مبادله حساب باز، کالا را بدون هرگونه تضمین یا امنیت برای پرداخت نظیر برات، اعتبارات اسنادی، یا ضمانت نامه های پرداخت تحویل داده و بنابراین همه چیز متکی بر پرداخت خریدار در تاریخ سررسید مقرر است. هنگامی که فروشنده، کالا را حمل کرده و بارنامه ها را به خریدار ارسال می کند، نمی تواند کالا را مرجوع کند. فروشنده، به طور کلی کنترل بر کالا را از دست داده و بر پرداخت به خریدار در تاریخ سررسید متکی خواهد بود.
تنها منبع و مرجع در صورت عدم پرداخت، اقدام قانونی در برابر خریدار بوده که فرآیندی زمانبر و گران است. استفاده از حساب باز زمانی درست است که خریدار دارای سابقه پرداختی طولانی و مناسب بوده و یا خوش حساب است. عملی ترین روش برای کاهش ریسک های مربوط به حساب باز، بررسی کامل اعتباری و ارزیابی اعتباری خریدار و نیز خرید بیمه اعتبار صادراتی از نهاد اعتباری صادراتی در کشور صادرکننده است.
اگرچه حساب باز برای فروشنده بسیار پرریسک است، ولی رایج ترین روش پرداخت در تجارت بین الملل به حساب می آید چرا که بازار تجارت بین الملل بسیار رقابتی بوده و مایل است که بازار خریدار باشد. بسیاری از خریداران، غالبا فروشندگان را برای شرایط حساب باز تحت فشار قرار می دهند. بنابراین، فروشندگانی که شرایط حساب باز را پیشنهاد نمی دهند به رقبای خود می بازند و سهم زیادی را از بازار کسب نمی کنند. مبادله حساب باز بسیار ساده، دارای کاربری آسان و ارزان است. حساب باز می تواند پرداختی آسان باشد اگر که خریدار دارای سابقه پرداخت مناسبی بوده و قابل اتکاء باشد.
عملیات حساب باز
فروشنده در مبادله حساب باز (نمودار 1 را ببینید) کالا را مطابق با قرارداد فروش حمل کرده و اسناد حمل را مستقیما برای خریدار ارسال می کند و خریدار، وجه معامله را در آینده پرداخت خواهد کرد. فروشنده، کالا را بدون دریافت وجه پرداختی یا هر اوراق بهادار قانونی الزام آوری (نظیر برات، ضمانت نامه پرداخت، اعتبار اسنادی) در زمان مقرر تحویل می دهد و انتظار دارد خریدار در آینده (نوعا 30، 60 یا 90 روز دیگر) وجه معامله را پرداخت کند.
حساب باز، روش پرداخت بسیار ساده و راحتی است و نقش بانک محدود به انتقال پول به فروشنده و بنا به درخواست خریدار می باشد. همچنین، حساب باز یکی از رایج ترین روش ها در مبادلات تجاری بین المللی است. اسناد حمل مستقیما و نه از طریق سیستم بانکی به خریدار ارسال می شود. اسناد حمل معمولا شامل بارنامه (یا سایر اسناد حمل مانند راه نامه هوایی و راه نامه دریایی)، فاکتور، لیست عدل بندی، گواهی مبدا، بیمه نامه و غیره می شود اما شامل برات (برات اسنادی) نیست. اسناد حمل مورد نیاز تحت مبادله حساب باز باید به طور واضح در قرارداد فروش بیان شود.
هرگاه، خربدار اسناد حمل را دریافت کند، کالا را همراه با اسناد حمل دریافت می کند. وی کالا را بر مبنای تحویل آن بررسی کرده و به محض بروز تخطی از قرارداد نظیر عدم تطابق کالا یا دریافت کالای معیوب، اقامه دعوی خواهد شد. شکل های نوعی اقامه دعوی ممکن است به صورت جایگزین نمودن کالای معیوب، کاهش قیمت یا امتناع از پرداخت باشد.
1. فروشنده و خریدار قرارداد فروشی را به امضاء می رسانند که روش پرداخت برای آن، حساب باز است.
2. فروشنده کالا را مطابق با قرارداد فروش حمل می کند.
3. فروشنده اسناد حمل ((بارنامه یا راه نامه هوایی)، فاکتور، لیست عدل بندی) را مستقیما به خریدار ارسال می کند.
4. خریدار به آسانی به بانک خود دستور می دهد تا وجوه را از طریق سپرده گذاری وجوه یا بدهکار کردن حساب وی انتقال دهد. این کار مشابه انتقال بانکی نرمال در مبادلات تجاری داخلی است.
5. بانک خریدار، از طریق بستانکار نمودن حساب بانکی فروشنده یا از طریق بدهکار کردن حساب خود نزد بانک فروشنده، وجوه را به بانک فروشنده منتقل می کند.
6. بانک فروشنده، وجوه را از طریق بستانکار نمودن حساب فروشنده نزد بانک فروشنده به وی منتقل می کند.
ویژگی ها(مقایسه با وصولی اسنادی)
فروشنده، اسناد حمل را مستقیما به خریدار ارسال کرده و خریدار در تاریخ سررسیدی در آینده پرداخت را صورت می دهد. در این روش، برات (یا برات وصولی) صادر نمی شود و نقش بانک بسیار محدود است: تنها انتقال وجوه به فروشنده با استفاده از نقل و انتقال پول از طریق تلکس (به عنوان مثال سوئیفت) بنا به درخواست خریدار انجام می شود. بانک، اسناد حمل را به نفع فروشنده ارسال نکرده، پول را از خریدار وصول نمی کند و پرداخت را ضمانت نمی نماید. بنابراین، حساب باز روش پرداختی ارزان، راحت و سریع تلقی می شود.
ویژگی های حساب باز را از طریق مقایسه با وصولی اسنادی بهتر می توان درک کرد. فروشنده در حساب باز اسناد حمل را مستقیما به خریدار ارسال می کند درحالی که فروشنده در وصولی اسنادی، اسناد حمل را از طریق سیستم بانکی (با کمک بانک حواله کننده، بانک وصول کننده یا بانک ارائه کننده اسناد) به خریدار ارسال می نماید. نقش بانک در حساب باز محدود به انتقال وجوه به فروشنده با استفاده از نقل و انتقال پول از طریق تلکس است در حالی که نقش بانک در وصولی اسنادی، ارسال و ارائه اسناد حمل و وصول پرداختی از سوی خریدار (یعنی ارائه و تحویل اسناد حمل به خریدار در ازاء پرداخت یا قبولی برات، وصول پول از خریدار و انتقال وجوه به فروشنده) می باشد. برات (برات وصولی) در حساب باز مورد استفاده قرار نمی گیرد در حالی که در وصولی اسنادی بکار گرفته می شود.
مزایا و معایب
کالا در حساب باز به خریدار ارسال شده و پرداخت در زمانی در آینده سررسید خواهد شد و همه ریسک ها توسط فروشنده تحمل می شود. حساب باز به عنوان کم سود ترین روش برای فروشنده به حساب می آید در حالی که برای خریدار پرسودترین روش محسوب می شود.
معایب این روش برای فروشنده به شرح ذیل است:
- فروشنده بدون پرداخت، کنترل بر روی کالا را از دست می دهد.
- فروشنده بدون امنیت برای پرداخت نظیر برات (برات اسنادی)، سند بدهی، ضمانت نامه بانکی، اعتبار اسنادی، کنترل روی کالا را از دست می دهد.
- فروشنده به ندرت از تکنیک های مالیه تجاری نظیر مذاکره، تامین مالی مبتنی بر قرارداد (فاکتورینگ) یا تخفیف و تنزیل استفاده می کند.
- فروشنده دچار مساله جریان وجوه نقد خواهد شد.
- فروشنده باید در صورت عدم پرداخت به دنبال وصول وجه معامله باشد.
- ممکن است به خاطر مطالبه خریدار، پرداختی به فروشنده صورت نگیرد.
مزایای این روش برای خریدار عبارتند از :
- خیال خریدار از مساله گردش وجوه نقد راحت خواهد شد./خریدار دغدغه گردش وجوه نقد را نخواهد داشت.
- خریدار زمان کافی برای بازرسی کالا قبل از پرداخت در اختیار دارد.
- خریدار می تواند در هزینه هایی نظیر کارمزد صدور اعتبار اسنادی، کارمزد وصول و غیره صرفه جویی نماید.
در برابر ارائه یک قرارداد حساب باز و برای جبران معایب آن، لازم است فروشنده برای دستیابی به شرایط قراردادی بهتر نظیر قیمت بالاتر برای قرارداد، حجم فروش بیشتر، شرایط تحویل بهتر و غیره اقدام نماید.
حساب باز، یک روش پرداخت متوازن برای طرف های تجاری نیست زیرا برای فروشنده، کم سود ترین روش و برای خریدار، پرمنفعت ترین روش به حساب می آید. اما حساب باز پرکاربرد ترین روش پرداخت در تجارت بین الملل به حساب می آید. بنابراین، چرا حساب باز امروزه در تجارت بین المللی در گسترده ترین سطح در حال استفاده می باشد. پاسخ آن به این شرح است:
- اطلاعات اعتباری و اطلاعات کشوری، قابل اتکاتر بوده و آسان تر در دسترس است.
- بازار جهانی امروزه بسیار رقابتی بوده و این مساله بیشتر به نفع خریدار است.
- اکثر فروشندگان روش حساب باز را صرفا به منظور رقابت پیشنهاد می دهند.
- بیمه اعتباری صادراتی در برابر ریسک های بازرگانی و ریسک های سیاسی در دسترس است.
جستارهای وابسته
- پرداخت نقدی
- اعتبارات اسنادی
- تعهد پرداخت بانکی
- وصولی اسنادی
پانویس/ پاورقی
منابع
- Kim, S. M. (2020). Payment Methods and Finance for International Trade. Springer.
- Kim, S. M. (2021). Overview of Payment Methods. In Payment Methods and Finance for International Trade (pp. 51-62). Springer, Singapore.
پیوند به بیرون
الگوهای ناوبری
رده