در حال ویرایش نوشتار محتوا:سنجش ریسک نقدینگی (Liquidity Risk Measurement) (بخش)

=== انواع اندازه گیری ===
بانک‌ها برای ارزیابی مقداری ریسک نقدینگی، سه نوع تحلیل را مورد استفاده قرار می‌دهند: تحلیل نقدینگی ترازنامه، تحلیل سرمایه نقد و تحلیل عدم تطابق سررسید. هریک از این تحلیل‌ها در ادامه مورد بحث قرار می‌گیرد. در حالی که تحلیل نقدینگی ترازنامه نیازمند ارزیابی نقدینگی اقلام مختلف ترازنامه است، رویکرد عدم تطابق سررسید به طور کامل از تنظیمات مدل‌سازی و رفتاری استفاده می‌کند. بنابراین، درجه پیچیدگی و درجه صحت داده‌ها زمانی افزایش می‌یابد که از تحلیل نقدینگی ترازنامه به سمت رویکرد عدم تطابق سررسید حرکت صورت می‌گیرد.

==== تحلیل نقدینگی ترازنامه ====
رویکرد تحلیل نقدینگی ترازنامه، اقلام مختلف ترازنامه را در سمت دارایی و بدهی طبقه‌بندی می‌کند و آن نیز بستگی به این مسئله دارد که آیا دارایی‌ها نقد یا غیرنقد بوده‌اند و اینکه تامین وجه آن‌ها باثبات یا متلاطم بوده است. برای پوشش ریسک، ساختار ترازنامه مناسب را با توجه به ریسک نقدینگی، دارایی‌های چسبنده باید توسط بدهی‌های باثبات تامین وجه نموده و دارایی‌های نقد می‌توانند به وسیله بدهی‌های متلاطم تامین وجه شوند. جداول ۱و ۲ اقلام ترازنامه‌ای را نشان می‌دهند که برای تحلیل نقدینگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و سرمایه سهامداران با فرض عدم وجود دارایی‌های نامشهود، در خدمت نقدشوندگی قرار ندارند. برای توصیف تحلیل نقدینگی ترازنامه، ساختار ترازنامه دو بانک ذیل را می‌توان در نظر گرفت:

{| class="wikitable"
|+جدول ۱: تحلیل نقدینگی ترازنامه
|دارایی ها
تسهیلات/حساب‌های دریافتنی/سرمایه گذاری ها/سایر

دارایی‌های معاملاتی

قرارداد بازخرید معکوس به قیمت توافقی (ریپو معکوس) (استقراض اوراق بهادار)
|بدهی‌ها 
سپرده‌های غیربانکی

بدهی‌های تضمین شده (اصلی و فرعی)

حقوق صاحیان سهام

سپرده‌های بانکی ایمن نشده یا غیره

بدهی‌های معاملاتی

قرارداد بازخرید به قیمت توافقی (ریپو) (و مناقصه بانک مرکزی اروپا یا وام دهی اوراق بهادار)
|}
{| class="wikitable"
|+جدول ۲: تحلیل نقدینگی ترازنامه برای دو بانک نمونه
!دارایی‌های نقدشونده (دلار آمریکا)
!بانک الف
!بانک ب
|-
|تسهیلات/حساب‌های دریافتنی/سرمایه گذاری ها/سایر
|50
|100
|-
|دارایی‌های معاملاتی
|30
|10
|-
|قرارداد بازخرید معکوس به قیمت توافقی (ریپو معکوس) (استقراض اوراق بهادار)
|30
|0
|-
|دارایی‌های نقدشونده (دلار آمریکا)
|بانک الف
|بانک ب
|-
|سپرده‌های غیربانکی
|20
|70
|-
|بدهی‌های تضمین شده
|20
|10
|-
|حقوق صاحبان سهام
|10
|10
|-
|سپرده‌های بانکی ایمن نشده/سایر
|20
|15
|-
|بدهی‌های معاملاتی
|30
|5
|-
|قراردادهای بازخرید به قیمت توافقی (ریپوها)
|10
|0
|}
چنین تحلیلی به طور واضح خیلی ساده به نظر می‌رسد و تنها بررسی گزارش سالیانه بانک برای ارزیابی ریسک نقدینگی در ساختار ترازنامه خود مورد نیاز بوده است. طبیعتا ارزیابی ریسک نقدینگی به طور طبیعی آسان نیست و به طور خاص به قواعد حسابداری مربوط نمی‌شود. مشکلات و مسائل معدودی در این خصوص وجود دارند که به شرح ذیل می‌باشند.

حذف بعد زمان: تحلیل نقدینگی ترازنامه 

تحلیل نقدینگی ترازنامه بیانگر وضعیت ترازنامه، تنها در شرایطی است که نقد یا غیرنقد باشد. هیچ بیانیه‌ای مبنی بر اینکه در چه چارچوب زمانی وضعیت ترازنامه نقد شده یا سررسید می‌گردد، وجود ندارد. مدیریت به طور خاص چیزی از این تحلیل نمی‌داند که آیا جریانات خروجی نقد ظرف مدت مثلا 8 روز آینده تامین می‌شود یا خیر. به طور مثال، مسئله اوراق قرضه به طور کلی به معنی تامین وجه پایدار قلمداد می‌شود. اگر زمان سررسید این اوراق قرضه هشت روز است، به درستی نمی‌تواند به عنوان تامین وجه بلندمدت تلقی شود.

تاثیر قواعد حسابداری: ارقام ترازنامه طبق قواعد حسابداری نمایش داده می‌شوند، و در اصل جریانات وجوه نقد اقتصادی بانک را منعکس نمی‌کند. نمونه‌هایی از این دست را می‌توان در قالب اوراق بهادار در دفتر بانکی اشاره کرد که تا حدودی به اندازه ارزش دفتری و نه ارزش بازاری نمایش داده می‌شود. علاوه براین، وضعیت ترازنامه ممکن است برای روز ارائه گزارش به دقت تنظیم شده و ممکن است در روز بعد به طور کامل متفاوت گردد. برای نمونه‌هایی از این دست می‌توان به وضعیت اوراق بهادار، قرارداد بازخرید به قیمت توافقی (ریپو) یا قرارداد بازخرید معکوس به قیمت توافقی (ریپو معکوس) و تامین وجه بین بانکی بدون وثیقه اشاره کرد.

تعهدات اقلام زیر خط ترازنامه: ریسک نقدینگی عمده در اقلام زیر خط ترازنامه وجود دارد. این فعالیت‌ها ممکن است در ترازنامه منعکس نشده باشند، اما در مجموع به این خاطر مورد بازبینی قرار می‌گیرند که بانک را در معرض ریسک نقدینگی احتمالی آتی قرار می‌دهند. نمونه‌هایی از این دست شامل افت سرمایه بر روی خطوط اعتباری تعهد شده، توافقات وثیقه در قالب قراردادهای انجمن ابزارهای مشتقه و سوآپ بین‌المللی و خطوط پشتیبانی اوراق تجاری برای کانال ویژه مالی با هدف خاص (SPV) می‌توان یافت. علاوه براین، اوراق بهادار نشان داده شده تحت دارایی‌های معاملاتی می‌تواند در قالب وثیقه تعهد داده شده یا در تراکنش‌های وام‌دهی در قالب اوراق بهادار مورد استفاده قرار گیرند. به طور مشابه، اوراق بهادار استقراض شده که در قالب اقلام زیر خط ترازنامه نمایش داده می‌شوند، را می‌توان به عنوان تراکنش‌های قرارداد بازخرید به قیمت توافقی (ریپو) برای ایجاد نقدینگی مورد استفاده قرار داد. برای ملاحظه وضعیت اوراق بهادار بی قید و شرط که بنا به پیشنهاد بانک بوده تا جایگزین تامین وجه ایمن نشده به جای تامین وجه ایمن شده در دوران بحران شود، وضعیت اقلام زیر خط ترازنامه از وام‌دهی اوراق بهادار و کسب و کار استقراض کننده، باید در شمول تحلیل مذکور قرار گیرد.

==== وضعیت سرمایه نقدی ====
موسسه مودیز مفهوم سرمایه نقدی را برای تحلیل ساختار نقدینگی جهت تحلیل ساختار نقدینگی ترازنامه یک بانک به عنوان بخشی از فرآیند رتبه‌بندی بیرونی به وجود آورد و قصد آن اندازه‌گیری قابلیت بانک برای تامین وجه دارایی‌های آن بر مبنای وثیقه‌گذاری بوده و با این فرض مطرح می‌شد که دسترسی به تامین وجه ایمن نشده قابل دستیابی نیست (و از دست رفته است). به عنوان مثال چنین سناریویی می‌تواند بعد از تنزل درجه یا رتبه اعتباری کوتاه‌مدت بانک اتفاق افتد.
[[پرونده:Liquidity Risk Measurement.jpg|وسط|بی‌قاب|660x660پیکسل]]
سرمایه نقدی برابر با شکاف بین ارزش وثیقه‌ای دارایی‌های بی قید و شرط و حجم تامین وجه کوتاه‌مدت و بخش‌های فرعی سپرده‌های غیربانکی می‌باشد. سرمایه نقدی به بیانی متفاوت، به عنوان کل تامین وجه بدهی بلندمدت، سپرده‌های اصلی و حقوق صاحبان سهام (ظرفیت‌های تامین وجه احتمالی آتی) منهای افت ارزش دارایی در سطح بنگاه، جریانات خروجی احتمالی آتی و دارایی‌های غیرنقد تعریف می‌شود.

==== رویکرد عدم تطابق سررسید ====
در رویکرد مقداری برای اندازه‌گیری ریسک نقدینگی، خالص هزینه اضافی (NCO) و دارایی‌های بی قید و شرط (برای پوشش خالص هزینه اضافی (NCO)) باید به ازاء دوره زمانی مشخص و تحت سناریوهای مختلف برآورد گردد. به همین منظور جریانات نقد از محل همه ترازنامه نقدشونده و اقلام زیرخط ترازنامه بر روی نردبان سررسید تصویر می‌شود. چهار مقوله برای تشخیص وجود دارند و به این وابسته هستند که آیا مقدار و زمان‌بندی جریانات نقد قطعی یا تصادفی هستند یا خیر.

مقوله 1: مقدار جریان نقد و زمان‌بندی جریان نقد قطعی هستند. نمونه‌هایی از این دست عبارتند از: فیش خرید و پرداخت‌های مرتبط با استهلاک وام‌های با نرخ ثابت و اوراق قرضه با نرخ ثابت، جریانات نقد از وجوه بازارهای پول و فیش خرید و سپرده‌های مدت‌دار.

مقوله 2: مقدار جریان نقد تصادفی است و زمان‌بندی جریان نقد قطعی می‌باشد. نمونه‌هایی از آن عبارتند از: حاشیه‌های تغییر از محل قراردادهای آتی، پرداخت‌ها از محل تسهیلات و اوراق قرضه با نرخ شناور، پرداخت‌های شناور در سوآپ‌های آتی، پرداخت‌های تقسیمی (مربوط به سهام)، بازپرداخت‌های اوراق قرضه با سود صفر همراه با بازدهی ساختار یافته، و پرداخت‌های تسویه بر روی اختیار معامله‌های اروپایی.

مقوله 3: مقدار جریان نقد قطعی بوده و زمان‌بندی جریان نقد، تصادفی است. نمونه‌هایی از آن عبارتند از: بازپرداخت‌ها برای اوراق قابل تسویه پیش از سررسید، بازپرداخت تسهیلات با جدول استهلاک انعطاف‌پذیر، چک‌های مسافرتی.

مقوله4: مقدار جریان نقد و زمان‌بندی جریان نقد تصادفی هستند. نمونه‌هایی از آن عبارتند از: سپرده‌های دیداری و مدت‌دار، افت سرمایه بر روی خطوط اعتباری تعهد شده، و تسهیلات گردشی، ارزش وثیقه ای دارایی‌های بازارپذیر (اوراق قرضه، سهام، وجوه) و پرداخت‌ها جهت تسویه اختیارات معامله ایالات متحده.