نوشتار محتوا:سرمایه اقتصادی (Economic Capital)

مفهوم:

والد:

بعد:

فرزند:

---

لید

سرمایه اقتصادی برای کسب و کار یک بنگاه، میزان سرمایه یا دارایی‌های مازادی است که این کسب و کار نیاز دارد تا مطمئن شود ترازنامه قادر به پرداخت بدهی‌ها در یک افق زمانی مشخص شده، با احتمال یا سطح اطمینان توصیه شده و با در نظر گرفتن ریسک‌ها و رویدادهای غیرمنتظره است. از سرمایه اقتصادی برای کفایت سرمایه، اعتباردهی سرمایه تنظیمی، اندازه‌گیری ریسک و برنامه‌ریزی کسب و کار استفاده می‌شود. سرمایه اقتصادی باید همه ریسک‌های مادی که یک نهاد مالی در معرض آن قرار دارد را شامل شود و به زیان‌های غیرمنتظره که باعث زمین‌گیری سرمایه می‌شود توجه کند تا بتواند در شرایط پیش‌بینی نشده به بقای بنگاه اقتصادی در کسب وکار کمک کند. با توجه به ماهیت انواع متفاوت ریسک‌ها و شرایط بازارهای بدهی و سرمایه، برای انتخاب افق زمانی که سرمایه اقتصادی در آن مدت برآورد شود، افق یک ساله حد میانه معقول است. افق یک ساله همچنین با چرخه عملکردی که بیشتر نهادها استفاده می‌کنند سازگاری دارد و در عمل بیشتر نهادها از افق یک ساله استفاده می‌کنند.

لازم به اشاره است که سودهای انتظاری پیش از آنکه سرمایه اقتصادی دردسترس متاثر شود، نخستین محافظ در برابر درآمدهای پایین‌تر از حد انتظار یا زیان‌های غیرمنتظره را تشکیل می‌دهند. بنابراین در بستر ارزیابی کفایت سرمایه، اگر سود انتظاری افزایش یابد انتظار کاهش سرمایه اقتصادی را داریم. همچنین برای محاسبه سرمایه اقتصادی باید به شرایط بنگاه، ترجیحات، اهداف و برنامه‌های مدیریت بنگاه، سطح زیان‌‌های غیرمنتظره، احتمال نکول و سایر ریسک‌های در معرض آن بنگاه توجه داشت.

تعریف به حد

سرمایه اقتصادی سرمایه‌ای است که موسسه اعتباری را قادر به پرداخت بدهی‌های خود کرده و آن را در شرایط خاص و غیرمنتظره، همچنان در کسب‌وکار نگه می‌دارد. سرمایه اقتصادی، سرمایه‌ای مازاد بر سرمایه اولیه برای راه‌اندازی بوده و در شرایط خاص کسب و کار، بنگاه اقتصادی را از مشکلات و تنگناها نجات می‌بخشد. برای محاسبه سرمایه اقتصادی باید به شرایط بنگاه، ترجیحات، اهداف و برنامه‌های مدیریت بنگاه، سطح زیان‌‌های غیرمنتظره، احتمال نکول و سایر ریسک‌های در معرض آن بنگاه توجه داشت.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

سرمایه اقتصادی با سرمایه تنظیمی (نظارتی) فرق دارد. مهمترین این تفاوت در این است که سرمایه تنظیمی به معنای حداقل مبلغی که یک کسب‌وکار برای داشتن مجوز نیاز دارد، تعبیر می‌شود و بدون وجود سرمایه تنظیمی اصلا کسب وکار نمی‌تواند شروع به فعالیت نماید؛ اما سرمایه اقتصادی مبلغ مورد نیازی که باعث می‌شود یک کسب‌وکار در زمان رخداد ریسک‌های مختلف و رویدادهای غیرمترقبه همچنان در بازار باقی بماند تعریف می‌شود. به عبارتی سرمایه اقتصادی، یک سرمایه از نوع احتیاطی و سرمایه‌ای فراتر از سرمایه تنظیمی است که در شرایط خاص کسب‌وکار به کمک بنگاه اقتصادی می‌آید. برخلاف سرمایه تنظیمی، میزان سرمایه اقتصادی به شرایط، توانمندی‌های بالقوه، طرح‌ها و برنامه‌های آتی بنگاه اقتصادی و نیز ریسک‌های در معرض آن بستگی دارد.

فهرست مطالب

مقدمه

سرمایه اقتصادی برای کسب و کار یک بنگاه، میزان سرمایه یا دارایی‌های مازادی است که این کسب و کار نیاز دارد تا مطمئن شود ترازنامه (به ارزش واقعی یا ارزش بازاری آن) قادر به پرداخت بدهی‌ها در یک افق زمانی مشخص شده، با احتمال یا سطح اطمینان توصیه شده و با در نظر گرفتن رویدادهای غیرمنتظره (البته نه آن قدر بعید که آنها احیانا هرگز در عمل رخ نمی‌دهند) است. رویدادهای «غیرمنتظره» معمولا بوسیله مجموع تنش‌های قطعی تصریح شده یا به وسیله دنباله‌ها یا موارد افراطی، از یک فرایند تصادفی که تنش‌های تصادفی ایجاد می‌کنند، توصیف می‌شوند. نقش سرمایه اقتصادی اطمینان از این قضیه است که حتی تحت شرایط افراطی، موسسه اعتباری طرف‌های متقابل را جذب می‌کند؛ قادر به پرداخت بدهی است و در کسب وکار دوام می‌آورد.

سرمایه اقتصادی در برابر سرمایه تنظیمی (نظارتی)

سرمایه تنظیمی (نظارتی) یعنی حداقل مبلغی که برای داشتن مجوز نیاز است، سرمایه اقتصادی مبلغ موردنیاز برای این که در کسب و کار باقی بمانید- در فاصله اطمینان 99 درصد یا بیشتر- با توجه به ریسک‌هایی که برعهده گرفتید، می‌باشد. اما سرمایه اضافه بابت ریسک‌های غیرمنتظره شامل رویدادهای افراطی و برای کسب اعتماد بازار الزامی است،. سرمایه اقتصادی الزام مدیریتی و نه موضوع رعایت مقررات است و به همین علت دیدگاه‌های متفاوتی در رابطه با تعریف آن وجود دارد. این دیدگاه‌های متفاوت پیشینه مشترکی دارند که به سرمایه اقتصادی به شکل سنجه عملکرد نگاه می‌کنند. آنها همچنین چالش‌هایی ازقبیل ارزش عادلانه دارایی‌ها و بدهی‌ها، شناسایی ریسک‌ها، همبستگی‌ها، وزن‌ها و تخصیص منابع کارآمد را مطرح می‌سازند.

مطابق با دیدگاه مقامات نظارتی، وزن‌دهی ریسک دارایی‌ها در خدمت مقاصد سرمایه تنظیمی است و این به ثبات مالی کمک می‌کند. با این حال بسیاری از تنظیم‌کنندگان خواهان وجود سرمایه اضافی هستند که به ریسک‌های غیرمنتظره و رویدادهای افراطی می‌پردازد.

از سرمایه اقتصادی به این معنا در نمودار پوست پیازی شکل ذیل استفاده شده است. درحالی که اصطلاح سرمایه اصلی محدود به آن چیزهایی می‌شود که به عنوان حقوق صاحبان سهام در ترازنامه می‌آید. به این معنا، سرمایه اصلی یک زیرمجموعه از سرمایه تنظیمی است درحالی که سرمایه تنظیمی خود یک زیرمجموعه از سرمایه اقتصادی کلی به حساب می‌آید.

موارد استفاده از سرمایه اقتصادی

با تعریفی که از سرمایه اقتصادی داریم، اکنون ملاحظه می‌کنیم چگونه یک بنگاه از سرمایه اقتصادی برای اداره کسب و کار خویش استفاده می‌کند.

کفایت سرمایه

بنگاه می‌خواهد مراقب باشد مبلغ کلی سرمایه‌ای که نگه می‌دارد با ارزیابی درونی از میزان ریسک‌هایی که مدیریت می‌کند همگام باشد. اگر میزان سرمایه‌ای که بنگاه دارد بیشتر از سرمایه اقتصادی باشد، پس این به ناکارایی منجر می‌شود چون سرمایه مازاد در جاهای دیگر بهتر استفاده خواهد شد. از طرف دیگر، اگر سرمایه بنگاه کمتر از سرمایه اقتصادی باشد، پس احتمال دارد ریسک خیلی زیادی را بپذیرد و بنگاه باید یا ریسک‌زدایی از ترازنامه خود کند و یا گردآوری سرمایه تازه را مدنظر قرار دهد.

اعتباردهی سرمایه تنظیمی

از سرمایه اقتصادی می‌توان برای اعتباربخشی الزام سرمایه تنظیمی بنگاه در برابر ارزیابی‌های خود از ریسک‌هایی که مدیریت می‌کند استفاده کرد. اگر واحد کسب وکار درون بنگاه دارای الزام سرمایه تنظیمی کاملا بیش از مبلغ سرمایه اقتصادی‌اش باشد بنگاه شاید به این واحد نسبت به واحدهایی که سرمایه تنظیمی و سرمایه اقتصادی به نحو بهتری همسوشده دارند، اولویت سرمایه کمتری بدهد.

اندازه‌گیری ریسک، اشتها و محدودیت‌ها

بنگاه‌ها معمولا هر سال اشتهای ریسک خود را بابت هر ریسک خاصی که آنها جمع می‌کنند، در سیاست‌های ریسک تاییدشده از سوی هیئت مدیره بنگاه تعریف می‌کنند. برخی اشتهاها در اصطلاحاتی از نوع سرمایه اقتصادی تعریف خواهد شد، برای مثال با تعریف ریسک بازار برحسب VAR ، جایی که سایر تعاریف اشتها رابطه کمتری با سرمایه اقتصادی پیدا می‌کند، به وجود می‌آید. بنابراین یک استفاده بدیهی از سرمایه اقتصادی، سنجش ریسک و سپس تصریح مقدار ریسکی است که بنگاه مایل به پذیرفتن است.

برنامه‌ریزی کسب و کار

همان طور که یک بنگاه توسعه می‌یابد و رشد می‌کند، مهم است که الزامات سرمایه اقتصادی آنان را پایش و پیش‌بینی کنیم. این الزامات همگام با بنگاه تکامل خواهد یافت، یعنی هنگامی که بنگاه وارد خطوط جدید کسب و کار می‌شود یا کسب و کار موجودش را تغییر می‌دهد و به چرخه اقتصادی و محیط جدید کسب و کار واکنش نشان می‌دهد.

ریسک‌های مدنظر در کارکردهای سرمایه اقتصادی

انواع ریسک‌های اصلی برای یک نهاد مالی را می‌توان به سه دسته ریسک متمایز کرد: ریسک‌های موقعیت، ریسک‌های ذاتی و ریسک‌های مدل.

ریسک‌های موقعیت: منظور از ریسک موقعیت، اشاره به ریسک‌هایی است که یک موسسه مالی عامدانه و آگاهانه می‌پذیرد و که می‌توان در معرض آن قرار گرفتن (موقعیت) را به صفر کاهش داد. این ریسک ها شامل ریسک اعتبار، ریسک بازار، ریسک مدیریت دارایی-بدهی، ریسک تامین نقدینگی است.

ریسک‌های ذاتی: علاوه بر ریسک‌های موقعیت، نهادهای مالی در معرض ریسک‌هایی هستند که ذاتی کسب و کار است. اگرچه برخی از این ریسک‌های ذاتی شاید با اقدامات تخفیف‌دهنده و بیمه‌نامه‌ها تا حدی کاهش یابد اما امکان حذف کامل آنها وجود ندارد. برخی ریسک‌های ذاتی عبارتند از: ریسک عملیاتی، ریسک کسب و کار، ریسک شهرت و ریسک مالیاتی.

ریسک مدل: ریسک مدل ریسکی است که یک مدل نمی‌تواند جهان واقعی را در آن جنبه‌هایی که برای هدف بنگاه حیاتی هستند به درستی بازتاب دهد، درنتیجه بروندادهای این مدل از واقعیت منحرف می‌شود. ریسک مدل در ذات استفاده از مدل‌ها نهفته است چراکه مدل‌ها انتزاعاتی از واقعیت هستند. مدل‌های خوب ویژگی‌های حیاتی جهان واقعی را قبضه می‌کنند و به ما کمک می‌کنند تا روابط تجربی را درک کنیم؛ درحالیکه مدل‌های معیوب ویژگی‌های حیاتی واقعیت را نادیده می‌گیرند و به طور بالقوه به بروندادهای اشتباه و متعاقب آن به نتیجه‌گیری‌ها و تصمیمات نادرست منجر می‌شوند.

سنجش سرمایه اقتصادی

این تعریف از سرمایه اقتصادی نقطه شروع بحت محاسبه سرمایه اقتصادی خواهد بود. اگر این تعریف به مثابه هدف ملاحظه شود که «سرمایه اقتصادی یک تخمین از بیشینه انحراف بالقوه به سمت پایین ارزش سرمایه بنگاه از ارزش سرمایه انتظاری در افق زمانی یک ساله، با توجه به فاصله اطمینان انتخاب شده است»، آنگاه با ارائه زمینه برای محاسبه سرمایه اقتصادی برای انواع ریسک فردی، موضوعات ذیل باید تعیین شود:

ارزش منصفانه در برابر ارزش دفتری

استدلال ما اینست که هنگام سنجش سرمایه اقتصادی باید از مقادیر منصفانه استفاده شود چون فقط مقادیر منصفانه هستند که همه تغییرات در ریسک را بازتاب می‌دهند.

پوشش‌دهی ریسک‌ها

سرمایه اقتصادی باید همه ریسک‌های مادی که یک نهاد مالی در معرض آن قرار دارد را شامل شود و به زیان‌های غیرمنتظره که باعث زمین‌گیری سرمایه می‌شود توجه کند. در رابطه با ریسک نقدینگی، سرمایه اقتصادی باید ریسک قیمت‌های پایین‌تر دارایی، یا هزینه‌های بالاتر منابع مالی به علت بازارهای نقدنشدنی (که به عنوان بخشی از ریسک نقدینگی بازار ملاحظه می‌کنیم) اما نه ریسک تامین مالی نقدینگی، که به غیبت کامل منابع برای تامین مالی مربوط می‌شود را شامل شود.

افق زمانی

با توجه به ماهیت انواع ریسک‌های متفاوت و نقدینگی پذیرفته شده از بازارهای بدهی و سرمایه، برای انتخاب افق زمانی که سرمایه اقتصادی در آن مدت برآورد شود، افق یک ساله حد میانه معقول است. افق یک ساله همچنین با چرخه عملکردی که بیشتر نهادها استفاده می‌کنند سازگاری دارد. در عمل بیشتر نهادها از افق یک ساله استفاده می‌کنند.

شیوه برخورد با سود انتظاری

سودهای انتظاری پیش از اینکه سرمایه دردسترس متاثر شود، نخستین محافظ در برابر درآمدهای پایین‌تر از حد انتظار یا زیان‌های غیرمنتظره را تشکیل می‌دهند. بنابراین در بستر ارزیابی کفایت سرمایه، اگر سود انتظاری افزایش یابد انتظار کاهش سرمایه اقتصادی را داریم.

سطح اطمینان

انتخاب سطح اطمینان ارتباط مستقیم با اشتهای ریسک بنگاه دارد. اگر هدف بر حفظ رتبه‌بندی اعتبار یک بدهی با ارجحیت معین باشد، پس درجه فراوانی نکول تاریخی که آژانس‌های رتبه‌بندی منتشر می‌کنند یک راهنما برای سطح اطمینان سازگار با رتبه‌بندی بدهی هدف فراهم می‌کند.

پس از تصمیم گیری درباره عناصر یادشده، از این رویکرد که برای محاسبه سرمایه اقتصادی استفاده می‌شود باید شرایط بنگاه، ترجیحات و اهداف مدیریت بازتاب داده شود. برای مثال الزامات سرمایه اقتصادی یک پرتفوی وام بوسیله سنجش زیان غیرمنتظره معامله، ریسک اعتبار با استفاده از مفاهیم احتمال نکول، زیان باتوجه به نکول و در معرض ریسک نکول محاسبه می‌شود.

جستارهای وابسته

• سرمایه

• احتمال نکول

• زیان با توجه به نکول

• در معرض ریسک نکول بودن

پانویس/ پاورقی

منابع

• Basel Committee. (2008). Range of Practices and Issues in Economic Capital Modelling.
• Chorafas, D. N. (2004). Economic capital allocation with Basel II: Cost, benefit and implementation procedures. Elsevier.
• Klaassen, P., & van Eeghen, I. (2009). Economic Capital: How It Works, and What Every Manager Needs to Know. Elsevier.
• Porteous, B., & Tapadar, P. (2006). Economic capital and financial risk management for financial services firms and conglomerates. Palgrave Macmillan.

پیوند به بیرون

الگوهای ناوبری

رده