نوشتار محتوا:شفافیت بانک مرکزی (Central Bank Transparency)

مفهوم:

والد:

بعد:

فرزند:

---

لید

شفافیت بانک مرکزی به عنوان محدوده‌ای تعریف می‌شود که در آن بانک مرکزی تمایل به افشای اطلاعات مربوط به فرآیند تدوین سیاست‌های پولی را دارد. به عبارت دیگر، مقصود از شفافیت بانک مرکزی، اعلام نرخ بهره‌ کوتاه‌مدت و بلندمدت و همچنین اعلام پیش‌بینی این نهاد از وضعیت اقتصادی آینده تعریف کرد. از این رو، شفافیت در سیاستگذاری پولی را می‌توان میزان اطلاعات منتشره بانک مرکزی در رابطه با فرایند تصمیم سیاستگذاری پولی تعریف کرد. در جریان صلاحدیدی قابل ملاحظه که توسط بانک مرکزی مستقل مورد استفاده قرار می‌گیرد، استانداردهای پاسخگویی آن‌ها باید حتی بالاتر از سایر مؤسسات عمومی دیگر تأمین شوند. شفافیت امکان بررسی دموکراتیک بانک مرکزی را فراهم می‌کند و بنابراین به عنوان پیش شرط مهم برای پاسخگویی بانک مرکزی مطرح می‌شود. شفافیت بانک مرکزی، بازارها را قادر می‌سازد تا نسبت به تصمیات این نهاد و همچنین سیاست‌ها، واکنش‌های سریع‌تر و روان‌تری بروز دهند.

تعریف به حد

شفافیت بانک مرکزی یکی از انواع ارکان حکمرانی به این معناست که بانک مرکزی، ارزیابی‌ها و تصمیمات سیاستی همپای اقدامات مرتبط با آن را به روشی آزاد، شفاف و به هنگام به افکار عمومی و بازارهای اطلاعات مرتبط با آن و مبتنی بر روی استراتژی خود ارائه کند. بانک مرکزی باید پاسخگوی اقدامات خود باشد و اقدامات تصمیم‌گیری باید بالاترین استانداردهای اصولی و صلاحیت فنی را در برگیرد. شفافیت امکان بررسی دموکراتیک بانک مرکزی را فراهم می‌کند و بنابراین به عنوان پیش شرط مهم برای پاسخگویی بانک مرکزی مطرح می‌شود.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

شفافیت بانک مرکزی در کنار پاسخگویی بانک مرکزی و استقلال بانک مرکزی از انواع ارکان حکمرانی بانک مرکزی تلقی می‌گردد که اگرچه این مفاهیم در وهله نخست جداگانه معرفی می‌شوند اما بدین منظور نیست که آنها را باید مجزا ملاحظه کرد. در واقع، این سه رکن به هم گره خوردند و در برخی موارد همبستگی مثبت یا منفی دارند. امروزه، شفافیت بانک مرکزی تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست‌های پولی تبدیل شده است. بانک مرکزی باید پاسخگوی اقدامات خود باشد و اقدامات تصمیم‌گیری باید بالاترین استانداردهای اصولی و صلاحیت فنی را در برگیرد. شفافیت در ارتباط با سیاست‌ها، می‌تواند به عنوان راهی برای مدیریت انتظارات باشد و مدیریت صحیح انتظارات در کارایی سیاست‌ها بسیار موثر است.

فهرست مطالب

مقدمه

حکمرانی بانک مرکزی احتمالا با تعدادی مفاهیم کلیدی یا ارکان تعریف می‌شود که با همدیگر مبنای چارچوب حقوقی حاکم بر بانک مرکزی را تشکیل می‌دهند و حکمرانی بانک مرکزی باید روی آن قرار گیرد که عبارتند از: استقلال، پاسخگویی و شفافیت. درحالی که این مفاهیم در وهله نخست جداگانه معرفی می‌شوند اما بدین منظور نیست که آنها را باید مجزا ملاحظه کرد. در واقع، این سه رکن به هم گره خوردند و در برخی موارد همبستگی مثبت یا منفی دارند.

شفافیت در سیاستگذاری پولی را می‌توان میزان اطلاعات منتشره بانک مرکزی در رابطه با فرایند تصمیم سیاستگذاری پولی تعریف کرد: «شفافیت سیاست پولی را دامنه افشای اطلاعات بانک‌های مرکزی که مرتبط با فرایند سیاستگذاری باشد تعریف می‌کنند.» اما مشکل این تعریف، تک بعدی بودن آن است، چون تنها مقدار اطلاعات منتشره بانک مرکزی را ملاحظه می‌کند. ما پیش از این اشاره کردیم که آنچه اهمیت دارد نه (فقط) مقدار بلکه کیفیت اطلاعات است: «در جهانی که ... محدودیت‌های شناختی اهمیت دارد، اطلاعات بیشتر و جزئیات زیادتر به تنهایی به شفافیت بیشتر و درک بهتر منجر نمی‌شود، و لزوما به تصمیم‌گیری کاراتر نمی‌انجامد.»

وینکلر (۲۰۰۰) تعریفی کاملتر از جوانب و ابعاد شفافیت بانک مرکزی پیشنهاد می‎کند: «نگاهی متفاوت به شفافیت: روشنی، صداقت و درک مشترک. «مشکل اطلاعات اضافی در عمل کاملا رایج است و به این دلیل وینکلر مفهوم مقدار «بهینه» اطلاعات را معرفی می‌کند، یعنی آن سطحی که فایده اطلاعات با هزینه مربوط به جستجوی اطلاعات، و تحلیل و تفسیر این اطلاعات برابر است. نویسنده این مفهوم را «کارایی اطلاعات» تعریف می‌کند و بنابراین با گنجاندن سه جنبه از فرایند انتقال اطلاعات، تعریف شفافیت را غنا می‎بخشد. فراتر از گشادگی و بازبودن اطلاعات، نویسنده روشنی، کارایی اطلاعاتی و صداقت را در نظر می‎گیرد.

اهمیت و لزوم شفافیت بانک مرکزی

دلایل متعددی وجود دارد که چرا شفافیت بانک مرکزی پیش‌نیاز حیاتی بانکداری مرکزی خوب است.

تقویت اعتبار بانک مرکزی

هنگام بحث درباره مساله ناسازگاری زمانی، چگونگی ضرورت اعتبارمندی در کاهش سوگیری تورمی را برجسته کردیم. امکان اطلاع‌رسانی تصمیمات، اهداف و پیش‎بینی‎های تصویبی به بیرون اعتبارمندی بانک مرکزی را ارتقا می‎بخشد. اگر اهداف و تمهیدات تصویبی به درستی تصریح شود، بخش خصوصی قادر به پیش‎بینی نتایج سیاستگذاری پولی خواهد بود، بنابراین اعتبارمندی این نهاد ارتقا می‎یابد. با اعتمادسازی از طریق شفافیت، بانک مرکزی قادر به تاثیرگذاری بر اقتصاد است: بخش خصوصی خواهد دانست که بانک مرکزی به محض اعلام یک سیاست، انگیزه‎ای برای تخطی و انحراف از هدف نخواهد داشت. اعتبارمندی تأثیر مثبتی بر رفتار بخش مالی می‌‎گذارد که در عوض عملکرد اقتصادی را ارتقا می‌بخشد.

تأثیرگذاری انتظارات

بانک مرکزی با اعلام اهداف و سیاست‌های اطلاع‎رسانی خود که با دستاورد این اهداف سازگار هستند اعتمادسازی می‌کند. بنابراین کارگزاران اقتصادی این اعلام را باور خواهند کرد و انتظارات خویش را مطابق آن انطباق می‌دهند. شفافیت نه فقط سطح اعتبارمندی را بالا می‌برد بلکه از زیان‌های اعتبارمندی در مورد شکست خوردن جلوگیری می‌کند.

تأثیرگذاری انتظارات

بانک مرکزی مستقل که شفاف نیز باشد شانس بالاتری برای حفظ استقلال خویش در مقایسه با بانک مرکزی غیرشفاف دارد. اطلاع‌رسانی به هر کارگزار اقتصادی اجازه می‎دهد تا تصمیمات اقتباسی و فراتر از آن را ارزیابی کند. شفافیت نشان می‎دهد بانک مرکزی در معرض چه فشارهایی برای تدوین سیاستگذاری پولی بوده است.

تقویت سیاستگذاری

شفافیت درک روش‎هایی که بانک مرکزی سیاستگذاری پولی را اجرا می‎کند ارتقا می‎بخشد. انتشار آنی تصمیمات هیات مدیره بانک به بخش خصوصی اجازه می‎دهد تا منطق یک تصمیم را درک کند.

سایر

• کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و عدم قطعیت در بازارهای مالی

• ارتقای کارایی بازار

• حذف عدم قطعیت دولت درباره عملکرد سیاستگذاری پولی

• ارتقای هماهنگ سازی سیاست پولی و بودجه‌ای

جنبه‎هایی از شفافیت در فرآیند سیاستگذاری

جنبه‎های مختلف شفافیت بانک مرکزی در فرآیند سیاستگذاری پولی تأثیرگذار بوده و مزیت این تقسیم‎بندی تعمیق مفهوم شفافیت وابسته به قلمرو آن است. (جرآت، 2000)

شفافیت سیاسی

شفافیت سیاسی به درجه بازبودن بانک مرکزی در رابطه با اهدافش اشاره دارد. این مستلزم عرضه اهداف صریح و رسمی بیان شده و وجود سلسله مراتب بین آنها است. بانک مرکزی باید هدف خویش را به روشنی تعریف کند و در حالت اهداف چندتایی باید نظم سلسله مراتبی به روشنی تعریف شده را معین کند.

شفافیت اقتصادی

شفافیت اقتصادی بر اطلاعات مورد استفاده در ارزیابی شرایط پولی متمرکز می‌شود و همه اطلاعاتی را شامل می‌شود که بانک مرکزی به منظور تدوین سیاستگذاری پولی خود استفاده می‎‌کند. این شامل همه نماگرهای اقتصادی است که اجازه ساختن پیش‎بینی‎های اقتصادی یا تخمین تاثیر یک تصمیم آتی بر اقتصاد را می‎دهد.

شفافیت رویه‎ای

شفافیت رویه‎ای به روشی اشاره دارد که تصمیمات سیاستگذاری پولی تصویب شده اند. انتشار صورت‌جلسات و آرای جلسات هیات مدیره در این حوزه جای می‌گیرد. چنین کاری امکان ارزشیابی دقیقتر فرایند تصمیم‌گیری از دیدگاه رویه‌ای را می‌دهد چون عموم را قادر می‎کند تا مشاهده کنند آیا تصمیمات اتخاذ شده مطابق با رویه درست و بدون فشارهای بیرونی بوده است یا خیر.

شفافیت سیاستگذاری

شفافیت سیاستگذاری به عنوان «اعلان آنی تصمیمات سیاستگذاری» توصیف می‎شود؛ این به اعلان آنی و به‎موقع تصمیمات اتخاذی اشاره دارد. این اعلان باید شامل تبیین تصمیم و اشاراتی به اقدامات سیاستگذاری پولی احتمالی آتی باشد.

شفافیت عملیاتی

شفافیت عملیاتی به اجرای اقدامات سیاستگذاری پولی اشاره دارد و شامل تحلیل‎های مرتبط با ارزشیابی از خطاهای گذشته و ناهمخوانی ممکن بین نتایج حاصله و پیشنهادی می‌شود. در این حالت همچنین همه علل احتمالی شامل می‎شود که شاید به شکست منجر شده باشد ازقبیل تغییرات اقتصاد کلان یا وجود شوک‎های پیش‎بینی نشده که شاید بر سازوکارهای انتقال تاثیر بگذارد.

اندازه‌گیری شفافیت

شفافیت برمبنای میزان اطلاعات منتشره یک جنبه از این مفهوم است که بهترین استعداد را برای کمی شدن دارد. بدیهی است که وجود و تعداد حسابرسی‌های پارلمانی برای مثال از نظر روشنی و کیفیت اطلاعات منتشرشده، به آسانی کمی‎سازی می‎شود. بنابراین مقدار گزارش‎های منتشره، دوره انتشار آنها، و ابزارهای اقتباسی باید اندازه‎گیری شود. اما به همان اندازه که این تعریف تک‌بعدی از شفافیت از توصیف کامل شفافیت عاجز است مهم است که ابزارها و کانال‎های ارتباطی هم تحلیل شود.

بانک‎های مرکزی چندین ابزار ارتباطی، با درجات متفاوتی از اهمیت دارند. رسانه‎های گوناگون وجود دارند که از طریق آنها اطلاعات را می‎توان منتشر کرد. همچنین بانک مرکزی می تواند اقدامات خویش را به زبانهای مختلف به بقیه جهان انتقال و ارتباط دهد. یکی از اینها که شایسته ملاحظه است: اینترنت کانال اصلی است که از طریق آن بانک مرکزی می‌تواند اقدامات را در سطح بین‎المللی علنی و اطلاع‎رسانی کند. بنابراین بسیار بنیادی است که این اطلاعات به طور بین‎المللی قابل فهم باشد؛ به این معنا که فراتر از زبان ملی، اطلاعات باید همیشه به یک زبان شناخته‌شده بین‎المللی، احتمالا با استفاده از اهل فن و عموم به یکسان ارایه شود.

این اطلاعات را همچنین می‌توان براساس قلمرو یا دوره‌ای بودن آنها طبقه‌بندی کرد. مهم است که توازن درستی برقرار کنیم و سلسله مراتب درستی برای اطلاعات درباره جنبه‌های متفاوت ارتباطات بانک مرکزی برقرار سازیم. همانگونه که پیش‌بینی شد، سیر دوره‌ای وزن چشمگیری دارد. تناوب زمانی که این اطلاعات منتشر می‎شود خیلی مهم است. هر نوع خاص از اطلاعات، با توجه به ویژگی‎های خاص آن، باید مرتبط با دوره خاصی باشد.

جستارهای وابسته

• سیاست‌ پولی

• استقلال بانک مرکزی

• پاسخگویی بانک مرکزی

• بانک مرکزی

پانویس/ پاورقی

منابع

• Amtenbrink, F. (2005). The Three Pillars of Central Bank Governance-Towards a Model Central Bank Law or a Code of Good Governance?. International Monetary Fund, 4, 101-132.
• Laurens, B., Arnone, M., & Segalotto, J. (Eds.). (2016). Central bank independence, accountability, and transparency: a global perspective. International Monetary Fund, Palgrave Macmillan.

پیوند به بیرون

الگوهای ناوبری

رده