چگونه بانکی‌پدیا نویس شویم

تهیه بلوک مفهومی و نوشتار مرتبط

نخستین قدم در راه نگارش نوشتار تشکیل بلوک مفهومی است. برای این منظور می‌بایست مفهوم مورد نظر را در چارچوب یک بلوک مفهومی تصویر کرد. مجریان، ناظران و داوران می‌توانند بلوک مفهومی را پیشنهاد بدهند. در صورتی که مجری مایل باشد می‌تواند این مرحله را میانبر شده و مستقیما بر بلوکی که از قبل پیشنهاد شده است، متمرکز شود. به هر حال مجریان باید بلوک مفهومی تأیید شده درخواست نمایند.

به عنوان مثال «کارت اعتباری» در حوزه بانکداری الکترونیک را در نظر می‌گیریم. برای آنکه بلوک مفهومی را برای کارت اعتباری مشخص کنیم باید از خود بپرسیم که کارت اعتباری نوعی یا حالتی از چه مفهوم عام‌تری است؟ این مفهوم (Attribute) عام‌تر را ما به عنوان والد یا (Parent) می‌شناسیم در این مورد می‌توان "کارت‌های الکترونیک پرداخت" را به عنوان مفهوم بلاواسطی که عام‌تر است در نظر گرفت. یا مفهوم دیگر که می توان در نظر گرفت مفهوم "بانک" است. بانک نوعی از "نهادهای مالی سپرده‌پذیر" است. البته می‌توان به طور کلی بانک را یک نهاد مالی در نظر گرفت. اما تأکید ما باید بر مفهوم عام بلاواسطه باشد. لذا در اینجا والد را باید نهادهای مالی سپرده پذیر در نظر گرفت. بسیار مهم است که مفاهیم در انطباق با آنچه توسط نهادهای نظارتی و تخصصی بین المللی ارائه کرده‌اند طرح شوند. برای مفهوم کارت اعتباری با جستجو در منابع به تعریف BIS در بخش Glossary می‌رسیم که در { https://www.bis.org/cpmi/glossary_030301.pdf} ارائه شده است. برای بانک نیز تعریف دقیق صندوق بین‌المللی پول یک مرجع اصیل است.

قدم بعدی آن است که ببینیم چه مفاهیم دیگری وجود دارند که اگر چه در ذیل مفهوم عام مورد نظر می‌گنجند اما متمایز از آن چیزی هستند که ما قصد نگارش نوشتار برای آن را داریم. این دسته مفاهیم که در عرض مفهوم مورد نظر قرار می‌گیرند را خواهر یا (Sisters) می‌نامیم. برای کارت اعتباری مفاهیمی چون «کارت بدهی Debit Card ، «کارت شارژ Charge Card » یا «کارت نقدی Prepaid Card » از زمره کارت‌های پرداخت الکترونیکی هستند اما با این حال از کارت اعتباری متمایزند. با دانستن و در دست داشتن مفهوم‌های والد و خواهران می توان ادعا کرد که حتی اگر اطلاعات دیگری در باره مفهوم مورد نظر نداشته باشیم، تا حد زیادی به درکی از آن رسیده‌ایم این درک را «تعریف به حد» می‌گویند. پس به عنوان مثال برای کارت اعتباری با وجود تعریف به حد می‌دانیم که کارت اعتباری نوعی از کارت پرداخت الکترونیکی است که نه کارت بدهی است، نه کارت شارژ است و نه کارت نقدی است. برای بانک مفاهیم هم‌ارز غیر بانک شامل تعاونی‌های اعتبار و ساخت و ساز، شرکت‌های وام رهنی و تأمین مالی خرد را می توان ذکر کرد. در واقع مفاهیم خواهران کمک می‌کنند تا بخش مربوط به "تعریف حد" در قالب عمومی نوشتار محتوی را کامل کنیم، حال آن که مفهوم والد برای نوشتن بخش "Lead" استفاده می‌شود. اما این که مفاهیم هم ارز در چه مواردی با هم اشتراک یا اختلاف دارند موضوع بخش "وجوه افتراق، اشتراک یا شقوق مختلف" در فرم نوشتاری محتوی است. در بخش بعدی کار، بانکی پدیا نویس باید از خود بپرسد که مفهوم مورد نظر چه انواع یا حالت‌هایی دارد. به عبارت دیگر چه مفاهیمی در ذیل این مفهوم هست که مفهوم مزبور برای آنها حکم مفهوم والد را دارد. در اینجا باید بین مفهوم (Attributes) و معیار یا بعد (Dimensions) تمایز قائم شویم. درمورد کارت اعتباری دو نوع کارت تجاری و کارت اعتباری و شخصی را در نظر می‌گیریم. در مورد اول دارنده کارت یک شخص حقوقی است و کارت به واقع برای یک شرکت یا یک کسب و کار صادر می‌شود. اما کارت اعتباری شخصی برای مصرف‌کنندگان صادر می‌شود. با این توضیح معلوم می‌شود که از بعد هویت دارنده یا " مالک" کارت اعتباری دارای دو فرزند شامل کارت اعتباری تجاری و کارت اعتباری شخصی است. به همین ترتیب می‌توان ابعاد دیگری را به عنوان معیار در نظر گرفت و سایر فرزندان مفهم مورد نظر را مشخص کرد. برای بانک دسته‌بندی مفاهیمی که ذیل تعریف بانک می‌گنجند هم بسته به معیاری که در نظر داریم متفاوت خواهد بود. اگر از بعد مالکیت نگاه کنیم بانک‌ها شامل بانک خصوصی، بانک با مالکیت عمومی و بانک خارجی می شوند. اما از نظر مشتریان بانک‌ها یا بر مشتریان خرد تمرکز دارند که بانک خرد (Retail Bank) محسوب می‌شوند و یا بر مشتریان شرکتی که بانک شرکتی یا Corporate Bank به شمار خواهد آمد. هرچند می‌شود این دو نوع سرویس را در یک بانک نیز به طور همزمان داشت. برای تهیه نوشتار محتوا در نظر گرفتن و یافتن همه فرزندان بر مبنای همه ابعاد و معیارهای ممکن، اگر چه مطلوب اما ضروری نیست. برای رسیدن به بلوک مفهوم لازم است که بر اساس حداقل یک معیار مشخص بتوانیم فرزندانی را تعریف نماییم. تکمیل کل فرزندان کاری است که می‌بایست در طول زمان انجام گیرد.

تهیه جعبه اطلاعات Table of Content

بانکی پدیا نویس با تهیه بلوک مفهومی تا حد زیادی پیشنهاد خود را مشخص کرده است. علاوه بر بلوک مفهومی که حتماً لازم است مفاهیم در آن با معادل انگلیسی ذکر شوند حال بخش بعدی کار که تهیه جدول مطالب یا (Table of Content) باید تهیه شود. در TOC سرفصل اول معمولاً به «تاریخچه» و جایگاه آن مفهوم می‌پردازد. برای ابزارها، و قراردادها سرفصل مربوط به «کاربردها»، طبیعتاً باید اضافه شود اما سرفصل بعدی «انواع» است که به فرزندان اختصاص دارد. علاوه بر این سرفصلی که در TOC اگر آورده شود به کیفیت کار می‌افزاید سرفصل وضعیت مفهوم مورد نظر در ایران است. این سرفصل به وضعیت و جایگاه مفهوم مورد نظر در ایران می‌پردازد.

نگارش متن نوشتار

پس از تهیه «بلوک مفهومی» و TOC برای مفهوم مورد نظر، پیشنهاد برای نگارش نوشتار محتوا با یک رزومه مختصر از تهیه‌کننده به مدیر سایت ارسال می‌شود. معمولاً در کمتر از 3 روز کاری مدیر سایت نظر خود را در قالب یک پاسخ به ایمیل رسیده ارسال می‌دارد. با دریافت این ایمیل عملاً قرارداد نگارش محتوا برای مفهوم مورد نظر را می‌‌توان تمام شده تلقی کرد و نگارش متن را بر اساس شیوه نامه بانکی پدیا آغاز کرد. مطابق با روال کاری بانکی پدیا، نوشتارهای محتوا در صورت نیاز به اصلاح به همراه نظر ناظر مربوطه که ممکن است مسئول حوزه مورد نظر باشد، برای تهیه‌کننده ارسال می‌گردد. با دریافت اصلاحات و اعمال آنها نهایتاً کار برای کمیته داوری ارسال می شود تا در صورت تأیید انتشار یابد.

برخی نکارت مهم در نگارش نوشتار ها

در تهیه نوشتار محتوا موارد زیر می‌بایست مورد توجه قرار گیرد:

1. بلوک مفهومی به زبان فارسی و انگلیسی تهیه شود.
2. هر جا که اطلاعات خاص و قضاوتی صورت می‌گیرد حتماً منبع به طور کامل و با فرمت منابع بانکی پدیا تهیه و با روش ... در بخش منابع با آدرس در متن آورده شود. وجود ارجاعات بیشتر می‌تواند نشان‌دهنده غنای کار باشد.
3. در زیر مفاهیم خاص که در جایی دیگر تعریف شده و یا نیاز به تعریف دارند خط کشیده شود.