اوراق بهادار سرمایه‌ای (Equity securities)
مفهوم:
والد:
بعد:
فرزند:
لید
معمولاً به اوراق سرمایه، سهام گفته می‌شود. سهام شامل ادعای روی ارزش باقیمانده یک شرکت پس از برآورده کردن دعاوی همه طلبکاران است. سهام ممکن است به دو نوع فهرست¬شده و فهرست¬نشده تقیسم شود. اوراق سرمایه فهرست¬شده، اوراقی هستند که قیمت آنها در بورس سهام اعلام می‌شود. زمانی یک شرکت را فهرست¬شده می‌گویند که سهام آن در بازار یا بورس سهام قابل معامله باشد. بورس سهام ممکن است به شکل بورس متعارف موجود یا اشکال دیگر بازار ثانویهه سازمان‌یافته باشد. همچنین از یک نظر می‌توان سهام را به دو نوع عادی و ممتاز تقسیم کرد. تفاوت بین سهام عادی و ممتاز را می‌توان در حقوق دارندگان اوراق و شرایط انتشار آن جستجو کرد. سهم ممتاز (سهام ترجیحی، سهام ممتاز مشارکتی و غیره) معمولاً در رتبه بالاتری نسبت به سهام عادی قرار دارند و گاه ممکن است دارای حق رأی بالاتر نسبت به سهام عادی باشند (برای مثال دو رأی به ازای هر سهم) یا اینکه حق رأی نداشته باشند.
تعریف به حد
اوراق سرمایه که به اوراق سهام نیز معروف‌اند، اوراق بهاداری هستند که نشان‌دهنده ادعای روی ارزش باقیمانده یک شرکت پس از برآورده شدن دعاوی کلیه طلبکاران است. اگر جانب دارایی‌ها را مد نظر قرار دهیم، اوراق سرمایه شکلی از سرمایه‌گذاری مالی به شمار می‌آیند. اگر جانب بدهی‌ها را مد نظر قرار دهیم، اوراق سرمایه شکلی از تأمین مالی شرکتی از بیرون به شمار می‌آیند. تأمین سرمایه از طریق انتشار سهام، جایگزینی برای استقراض است.
وجوه افتراق یا شقوق مختلف
اوراق سرمایه یا اوراق بهادار سرمایه¬ای یا همان سهام از جمله اوراق بازار سرمایه هستند که از آنها برای تأمین مالی شرکتها از طریق بازار سهام استفاده می¬شود. هر چند اوراق سرمایه در کنار اوراق بدهی از ابزارهای اصلی تأمین مالی در بازار سرمایه هستند ولی تفاوت ماهوی بین آنها وجود دارد. یک ورق بدهی یک ابزار مالی قابل معامله است که حاکی از یک بدهی می¬باشد و اغلب برای وام¬گیری و تأمین مالی مورد¬استفاده قرار می¬گیرد. بر خلاف اوراق بدهی، دارنده سهام مالک بخشی از سرمایه شرکتی است که اقدام به سرمایه¬گذاری در آن کرده است در حالی که در انتشار اوراق بدهی صحبتی از انتقال مالکیت نیست و دارنده اوراق نمی¬تواند ادعایی در این خصوص داشته باشد. همچنین، دارنده سهام در سود و زیان شرکتی که اقدام به سرمایه¬گذاری در آن کرده است، سهیم می¬باشد و قیمت بازاری آن نیز بر اساس عرضه و تقاضا در بازار سرمایه تعیین شده و مقداری از پیش تعیین¬شده نیست و بر خلاف اوراق بدهی، اوراق سرمایه معمولاً به مالکان خود حق دریافت مبلغ از پیش تعیین شده یا مبلغ تعیین شده بر اساس یک فرمول مشخص را نمی‌دهند و البته دارای زمان سر¬رسید مشخص هم نیستند.
فهرست مطالب
محتویات
تعریف اوراق سرمایه
اوراق سرمایه که به اوراق سهام نیز معروف‌اند، اوراق بهاداری هستند که نشان‌دهنده ادعای روی ارزش باقیمانده یک شرکت پس از برآورده شدن دعاوی کلیه طلبکاران است. اگر جانب دارایی‌ها را مد نظر قرار دهیم، اوراق سرمایه شکلی از سرمایه‌گذاری مالی به شمار می‌آیند. انواع سرمایه‌گذاری‌های مالی زیر را می‌توان بر اساس نوع سرمایه‌گذار در نظر گرفت:
۱) سرمایه‌گذاری پرتفوی: شامل نگهداری گستره زیادی از اوراق سرمایه است (که بیشتر آنها در بورس فهرست شده‌اند).
۲) اوراق سرمایه درون شرکتی: شامل ارتباط مالکیتی بین واحدهای وابسته و موارد مرتبط با سرمایه‌گذاری مستقیم است که شامل ترکیبی از سهام فهرست¬شده و فهرست¬نشده می‌باشد؛
۳) اوراق سرمایه مربوط به شرکت‌های خصوصی: شرکت‌های خصوصی تحت تملک یک شخص یا گروه کوچکی از سهامداران (معمولاً از بخش خانوار) قرار دارند و به صورت عمومی فهرست نمی‌شوند.
اگر جانب بدهی‌ها را مد نظر قرار دهیم، اوراق سرمایه شکلی از تأمین مالی شرکتی از بیرون به شمار می‌آیند. تأمین سرمایه از طریق انتشار سهام، جایگزینی برای استقراض است. بر خلاف اوراق بدهی، اوراق سرمایه معمولاً به مالکان خود حق دریافت مبلغ از پیش تعیین شده یا مبلغ تعیین شده بر اساس یک فرمول مشخص را نمی‌دهند. به علاوه اوراق سرمایه، شاخصی از ارزش شرکت (ارتباط ارزش بازار سهام در دست سهامداران با چشم‌انداز درآمدهای آتی) و خالص ثروت آن به شمار می‌آیند.
ویژگی‌های اصلی اوراق سرمایه
ویژگی‌های اصلی اوراق سرمایه عبارتند از:
ادعای باقیمانده
ویژگی اصلی اوراق سرمایه این است که دارندگان اوراق، پس از برآورده شدن دعاوی سایر طلبکاران، روی ارزش باقیمانده شرکت ناشر ادعا دارند.
فهرست شدن در بازار
اوراق سرمایه فهرست¬شده، اوراقی هستند که قیمت آنها در بورس سهام اعلام می‌شود. زمانی یک شرکت را فهرست¬شده می‌گویند که سهام آن در بازار یا بورس سهام قابل معامله باشد. بورس سهام ممکن است به شکل بورس متعارف موجود یا اشکال دیگر بازار ثانویه سازمان‌یافته باشد. الزامات اولیه فهرست شدن در بورس معمولاً شامل موارد زیر است:
- صورت‌های مالی سال‌های اخیر
- قرار داشتن مقدار کافی از سهام در دست عموم مردم خواه به صورت مطلق یا به صورت درصدی از کل سهام موجود
- دفترچه ی شناسانگر تأیید¬شده
خارج شدن از فهرست شامل حذف نام یک شرکت از فهرست بورس سهام است. این امر ممکن است به دلایلی همچون توقف عملیات شرکت، ورشکستگی و عدم رعایت الزامات فهرست شدن باشد.
تاریخ انتشار
تاریخ انتشار، تاریخی است که در آن شرکت اوراق سرمایه را به صورت عمومی عرضه می‌کند. انتشار اوراق سرمایه معمولاً در نقطه زمانی که پرداخت انجام می‌شود، ثبت می‌گردد. اگر انتشار اوراق برای اولین بار انجام شود، به آن عرضه عمومی اولیه (IPO [۱]) یا به طور خلاصه «عرضه اولیه» یا «انتشار» می‌گویند. در غیر این صورت به آن عرضه ثانویه گفته می¬شود. در عرضه عمومی اولیه ممکن است ناشر از کمک یک مؤسسه (مانند بانک سرمایه‌گذاری) برای پذیره‌نویسی استفاده کند. این مؤسسه کمک می‌کند تا ناشر درباره نوع اوراق سرمایه، بهترین قیمت عرضه و زمان مناسب عرضه به بازار تصمیم‌گیری نماید. به‌علاوه می‌تواند در مورد عرضه اوراق به سرمایه‌گذاران فردی و نهادی کمک نماید.
قیمت انتشار
قیمت انتشار اوراق سهام (قیمت عرضه اولیه)، قیمتی است که هنگام عرضه اوراق در بازار تعیین می‌شود. هنگام عرضه اولیه سهام، پذیره‌نویس، قیمت انتشار به ازای هر سهم را مشخص می‌نماید. عرضه‌های بعدی سهام نیز با قیمت مشخصی انجام می‌شود. قیمت انتشار بر اساس مبلغ سرمایه مد نظر برای تأمین مالی و تعداد سهام منتشره مشخص می‌گردد. قیمت انتشار نزدیک به قیمت بازاری مورد انتظار یا قیمت جاری بازار برای عرضه‌های ثانویه تعیین می‌گردد.
بدون سررسید بودن
اوراق سهام معمولاً تاریخ سررسید مشخصی ندارند. شرکتها (و در نتیجه اوراق سهام) دارای عمر نامحدود هستند، گرچه ممکن است به دلیل یک عملیات قانونی، دستور دادگاه یا یک اقدام داوطلبانه از سوی سهامداران منحل شوند.
واحد پول
هرگاه اوراق سهام در بورس‌های سهام داخلی معامله شوند، قیمت آنها معمولاً بر حسب واحد پول داخلی اعلام می‌شود. ولی در برخی موارد به دلایل راهبردی یا مالیاتی، شرکتها تمایل دارند سهام خود را در کشوری غیر از اقامتگاه خود فهرست کنند، هرچند که در بورس سهام کشور خود نیز فهرست می‌شوند که در این حالت قیمت‌ها بر حسب واحد پول داخلی اعلام می‌شود.
درآمد
اوراق سرمایه، درآمد ناشی از دارایی در قالب سود سهام حاصل می‌کنند. مالکان سهام حق دارند سود تقسیمی را در ازای در اختیار قرار دادن وجوه خود نزد شرکتها دریافت نمایند.
طبقه‌بندی اوراق سرمایه
معمولاً به اوراق سرمایه، سهام گفته می‌شود. سهام شامل ادعای روی ارزش باقیمانده یک شرکت پس از برآورده کردن دعاوی همه طلبکاران است. سهام ممکن است به دو نوع فهرست شده و فهرست نشده تقیسم شود. همچنین از یک نظر می‌توان سهام را به دو نوع عادی و ممتاز تقسیم کرد.
سهام عادی (معمولی)
تفاوت بین سهام عادی و ممتاز را می‌توان در حقوق دارندگان اوراق و شرایط انتشار آن جستجو کرد. سهام عادی معمولاً به دارندگان خود حقوق ذیل را می‌دهد:
- دارندگان اوراق می‌توانند در سیاست‌گذاری کلی شرکت مشارکت نمایند.
- دارندگان اوراق در صورت افزایش سرمایه، از اولویت برخوردارند. برخی دارندگان سهام عادی می‌توانند حق تقدم سهم را دریافت نمایند که آنها را قادر می‌سازد تا سهم مالکیت خود در شرکت را به هنگام انتشار سهام جدید حفظ نمایند.
- دارندگان اوراق معمولاً در سود حاصل از عملیات شرکت سهیم هستند.
سهام ممتاز
سهم ممتاز (سهام ترجیحی، سهام ممتاز مشارکتی و غیره) معمولاً در رتبه بالاتری نسبت به سهام عادی قرار دارند و گاه ممکن است دارای حق رأی بالاتر نسبت به سهام عادی باشند (برای مثال دو رأی به ازای هر سهم) یا اینکه حق رأی نداشته باشند. اگر سهام ممتاز حق رأی نداشته باشند، سهامداران نمی‌توانند در مجمع صاحبان سهام رأی دهند. این امر معمولاً با سود تقسیمی بیشتر یا داشتن حق برای برخورداری از سهم بیشتر در صورت انحلال شرکت جبران می‌شود. به طور کلی سهام ممتاز دارای انواع زیر است:
- سهام ممتاز انباشته یا غیرانباشته، بسته به اینکه سود تقسیمی پرداختی، قابل انباشته شدن باشد یا نباشد.
- سهام ممتاز مشارکتی یا غیرمشارکتی، بسته به اینکه دارندگان آن از حق مشارکت در ارزش باقیمانده شرکت به هنگام انحلال برخوردار باشند یا خیر.
- سهام ممتاز قابل تبدیل یا قابل معاوضه، بسته به اینکه سهام ممتاز قابل تبدیل به مقدار معینی از سهام عادی یا اوراق قرضه باشد یا خیر.
- سهام ممتاز قابل بازخرید یا قابل جمع شدن، که می‌تواند با یک قیمت معین در یک تاریخ مشخص یا طی یک دوره زمانی معین در صورت درخواست شرکت یا مالک بازخرید یا انباشت شود.
- سهام ممتاز ساده بدون سررسید، سهام ممتاز با تنظیم نرخ مجدد، سهام ممتاز با نرخ شناور ثابت و سهام ممتاز با نرخ شناور که هر یک سازوکار پرداخت سود تقسیمی متفاوتی دارند.
- سهام ممتاز تجزیه شده یا ساخت‌یافته که مبتنی بر پرتفویی از سهام عادی یا دیگر ابزارهای مالی هستند.
ارزش‌گذاری اوراق سرمایه
ارزش‌گذاری فرآیندی برای تعیین ارزش بازاری منصفانه یک دارایی است. بنابراین ارزش‌گذاری سهام شامل فرآیند تعیین ارزش بازاری منصفانه اوراق سرمایه است. یک فرض کلیدی در هر نوع روش ارزش‌گذاری بنیادی آن است که ارزش اوراق بهادار (در اینجا ارزش سهام) بر اساس ویژگی‌های بنیادی کسب‌وکار اصلی شرکت در پایان روز استخراج می‌شود. سه مدل اصلی ارزش‌گذاری سهام عبارتند از: جریان نقدی تنزیل شده ( DCF[۲])، رویکرد هزینه‌یابی و رویکرد مقایسه‌ای. رویکرد مقایسه‌ای یک روش ارزش‌گذاری نسبی به شمار می‌آید.
پیش‌فرض اصلی رویکرد مقایسه‌ای این است که ارزش سهام یک شرکت باید شبیه به ارزش سهام شرکت‌های مشابه باشد. این کار به سادگی از طریق مقایسه شرکت با رقبای کلیدی یا دست‌کم رقبایی که کسب‌وکار مشابه دارند، حاصل می‌شود. رویکرد هزینه‌یابی یک روش ارزش‌گذاری املاک و مستغلات است که در آن قیمت پرداختی برای بخشی از اموال باید برابر با هزینه ساختن یک تأسیسات مشابه باشد. در این روش، قیمت بازاری اموال برابر با هزینه زمین به علاوه هزینه ساخت منهای استهلاک است.
جستارهای وابسته
- ابزارهای مشتقه
- اوراق بدهی
- اوراق بازار سرمایه
- اوراق با درآمد ثابت
- سهام عادی
پانویس/ پاورقی
منابع
- BIS, E., & PUBLISH, I. (2010). Handbook on securities statistics. Part2: Debt securities holdings. draft February.
- Constantinides, G. M., Harris, M., & Stulz, R. M. (Eds.). (2003). Handbook of the Economics of Finance: Corporate finance. Elsevier.
پیوند به بیرون
الگوهای ناوبری
رده