دفتر معاملاتی بانک (Bank Trading Book)

مفهوم:

والد:

بعد:

فرزند:

---

لید

فعالیت بازاری عمده فروشی شامل بازارسازی و معاملات اختصاصی (ملکی) در دفتر معاملاتی ثبت می‌شوند. طرف‌های معامله این فعالیت معاملاتی می‌توانند شامل سایر بانک‌ها و موسسات مالی نظیر صندوق‌های پوشش ریسک، بانک‌های شرکتی و بانک‌های مرکزی شوند. فعالیت دفتر معاملاتی مواجهه با ریسک مشابهی با دفتر بانکی ایجاد می‌کند که شامل ریسک بازار، ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی می‌شود. اکثر فعالیت‌های دفتر معاملاتی مربوط به ابزارهای مشتقه در مقابل محصولات نقد می‌باشد. مشتقات شامل معاملات آتی، سواپ و اختیار معامله می‌شوند و می‌توانند مربوط به سهام، نرخ بهره، اعتبارات، کالا، نرخ ارز و سایر مشتقات شوند. مشتقات همچنین تحت عنوان ابزارهای "اقلام زیرخط" شناخته می‌شوند.

تعریف به حد

دفتر معاملاتی شامل وضعیت ابزارهای مالی و کالاهایی می‌شوند که با قصد معاملاتی یا به خاطر پوشش سایر عناصر دفتر معاملاتی انجام شده و مقید به الزامات سرمایه‌ای برای ریسک بازار است. دفتر معاملاتی به طور خاص شامل اکثر مشتقات نظیر معاملات مالی آتی، نرخ بهره و سواپ‌های ارزی، اختیارات معامله بر روی اوراق بهادار و غیره می‌شود.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

انتقالات اقلام زیر خط ترازنامه مربوط به بدهی‌های احتمالی آتی می‌شود. این بدهی‌ها تنها قراردادهای مشتقه نظیر سواپ‌های نرخ بهره یا تهیه اختیار معامله نیستند بلکه شامل ضمانت‌نامه‌هایی نظیر خط اعتباری برای شخص ثالث یا شرکت‌های زیرمجموعه می‌شود. بین دفتر بانکی و دفتر معاملاتی تفاوت‌هایی وجود دارد. در دفتر بانکی اکثر تراکنش‌های میان‌مدت و بلندمدت نگهداری می‌شوند و مقید به الزامات سرمایه مقرراتی برای ریسک اعتباری برخاسته از این تراکنش‌ها می‌شود؛ اما دفتر معاملاتی که شامل وضعیت ابزارهای مالی و کالاهایی می‌شود که با قصد معاملاتی یا به خاطر پوشش سایر عناصر دفتر معاملاتی انجام شده و مقید به الزامات سرمایه‌های برای ریسک بازار است. به عبارت ساده، تفاوت بین دو دفتر آن است که اصل پیاده‌سازی مجدد روش‌ها در دفتر بانکی یکی از محورهای "خرید و نگهداری" است که به معنای خرید بلندمدت می‌باشد. دارایی‌ها ممکن است در بانک برای 30 سال یا طولانی‌تر نگهداری شوند. اما موضوع دفتر معاملاتی این است که از فلسفه معاملاتی استفاده می‌شود تا اینکه دارایی‌ها برای دوره‌های بسیار کوتاه‌مدت کمتر از یک روز در برخی موارد نگهداری شوند. نوع رفتار با سرمایه مقرراتی و حسابداری هر دفتر متفاوت می‌باشد.

فهرست مطالب

دفتر معاملاتی چیست؟

اصلاحیه وافقنامه سرمایه بال در سال 1996 که اجازه استفاده از مدل‌های داخلی را در شرایط خاص جهت محاسبه الزامات سرمایه مقرراتی برای ریسک بازار می‌دهد به طور آشکار منجر به ایجاد رژیم دفتر معاملاتی نظارتی سالم برای استفاده بانک‌های فعال در عرصه بین المللی شد.

از وقتی که این اصلاحات گذرانده شد، ترکیب دفتر معاملاتی به طور عمده تغییر کرد تا محصولات مرتبط با اعتبار نظیر مشتقات اعتباری و مستندات تعهدات بدهی وثیقه دار (CDOs)، همانند محصولات پیچیده نظیر محصولات ساخت یافته صندوق‌های پوشش ریسک یا تامین مالی (وجوه) را در برگیرد. علاوه براین، انتظار می‌رود که محتوای دفتر معاملاتی به واسطه پیاده‌سازی استانداردهای حسابداری و احتیاطی بین‌المللی گسترش پیدا کند. این توسعه منجر به افزایش ریسک اعتباری در دفتر معاملاتی و یک افزایش پیوسته در سایر ریسک‌ها نظیر ریسک رویدادهای مهم، ریسک نقدینگی، ریسک تمرکز، و ریسک هم حرکتی می‌شود که این ریسک‌ها در هنگام تعبیه مقررات ریسک بازار، به اندازه کافی دیده نشده و مهار نشده است.

فعالیت بازاری عمده فروشی شامل بازارسازی و معاملات اختصاصی (ملکی) در دفتر معاملاتی ثبت می‌شوند. انتظار می‌رود که دارایی‌های ثبت شده در دفتر معاملاتی دارای گردش مالی بالا بوده اما الزاما اینگونه نیست و به طور روزانه و تعدیل شده بر حسب ارزش بازار ثبت می‌شوند. طرف‌های معامله این فعالیت معاملاتی می‌توانند شامل سایر بانک‌ها و موسسات مالی نظیر صندوق‌های پوشش ریسک، بانک‌های شرکتی و بانک‌های مرکزی شوند. فعالیت دفتر معاملاتی مواجهه با ریسک مشابهی با دفتر بانکی ایجاد می‌کند که شامل ریسک بازار، ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی می‌شود.

این فعالیت همچنین نیاز به مدیریت وجوه نقد را بوجود می‌آورد. اکثر فعالیت‌های دفتر معاملاتی مربوط به ابزارهای مشتقه در مقابل محصولات نقد می‌باشد. مشتقات شامل معاملات آتی، سواپ و اختیار معامله می‌شوند و می‌توانند مربوط به سهام، نرخ بهره، اعتبارات، کالا، نرخ ارز و سایر مشتقات شوند. مشتقات همچنین تحت عنوان ابزارهای "اقلام زیرخط" شناخته می‌شوند زیرا به عنوان اقلام نقدی زیر خط ثبت می‌شوند. استفاده و پذیرش گسترده این مشتقات به طور قابل توجهی کارایی فرایند پوشش ریسک برای بانک‌ها و سایر موسسات مشابه را بهبود بخشیده است.

انتقالات اقلام زیر خط ترازنامه مربوط به بدهی‌های احتمالی آتی می‌شود و به این دلیل با این نام خطاب می‌شوند که به کسپوژر ریسک در آینده طبق قرارداد مرتبط هستند. این بدهی‌ها تنها قراردادهای مشتقه نظیر سواپ‌های نرخ بهره یا تهیه اختیار معامله نیستند بلکه شامل ضمانت‌نامه‌هایی نظیر خط اعتباری برای شخص ثالث یا شرکت‌های زیرمجموعه می‌شود. این ضمانت‌نامه‌ها بیانگر بدهی به بانک است که ممکن است ملزم به تسویه در یک تاریخ معین در آینده شوند. این ضمانت‌نامه‌ها در اکثر موارد جریان ورودی نقد یا جریان خروجی را برخلاف تراکنش نقدی ایجاد نمی‌کنند اما مواجهه با ریسک در آینده را نشان می‌دهند. اگر خط اعتباری انجام شود، جریان خروجی نقد را نشان داده و آنگاه این تراکنش بر روی ترازنامه ثبت می‌شود.

پوشش

دفتر معاملاتی شامل همه ابزارهایی است که ویژگی‌های زیر (ابزارهای دفتر معاملاتی) را تامین نماید:

ابزارها شامل ابزارهای مالی، ارزی و کالاها می‌شوند. ابزار مالی هر نوع قراردادی است که منجر به هر دوی دارایی مالی هر سهم و بدهی مالی یا ابزار سهم می‌شود. ابزارهای مالی هر دو ابزار مالی اولیه (ابزارهای نقدی) و ابزارهای مالی مشتقه را شامل می‌شوند. دارایی مالی هر گونه دارایی است که به صورت نقد بوده و حق دریافت وجه نقد یا دارایی مالی دیگر یا کالا یا ابزار سهم را در اختیار دارد. کالاها همچنین شامل کالاهای نامشهود (غیرفیزیکی) نظیر انرژی الکتریکی نیز می‌شوند.

تفاوت‌های بین دفتر معاملاتی و دفتر بانکی

به دلیل محاسبه الزامات سرمایه مقرراتی، موسسات اعتباری و بنگاه‌های سرمایه‌گذاری، سایر دارایی‌ها و اقلام زیر خط را تحت یکی از دو مقوله زیر طبقه‌بندی می‌کنند: دفتر بانکی که در آن اکثر تراکنش‌های میان‌مدت و بلندمدت نگهداری می‌شوند و مقید به الزامات سرمایه مقرراتی برای ریسک اعتباری برخاسته از این تراکنش‌ها می‌شوند؛ دفتر معاملاتی شامل وضعیت ابزارهای مالی و کالاهایی می‌شوند که با قصد معاملاتی یا به خاطر پوشش سایر عناصر دفتر معاملاتی انجام شده و مقید به الزامات سرمایه‌ای برای ریسک بازار است. دفتر معاملاتی به طور خاص شامل اکثر مشتقات نظیر معاملات مالی آتی، نرخ بهره و سواپ‌های ارزی، اختیارات معامله بر روی اوراق بهادار و غیره می‌شود.

بانک‌ها و موسسات مالی بین فعالیت‌های آن‌ها برای مدیریت سرمایه شامل اهداف سرمایه مقرراتی تمایز قائل می‌شوند. فعالیت‌ها به دفتر بانکی و دفتر معاملاتی تقسیم می‌شوند. به عبارت ساده، دفتر بانکی فعالیت‌های بانکی سنتی بیشتری نظیر بانکداری تجاری به عنوان مثال تسهیلات و سپرده‌ها را در خود جای می‌دهد.

این موضوع قرض‌دهی به افراد مانند شرکت‌ها یا سایر بانک‌ها را پوشش می‌دهد و بنابراین، با کسب و کار بانکداری سرمایه گذاری تعامل دارد. دفتر بانکی تراکنش‌های بازاری عمده فروشی نظیر بازارسازی و معامله اختصاصی (ملکی) در اوراق قرضه و مشتقات را ثبت می‌کند. به عبارت ساده، تفاوت بین دو دفتر آن است که اصل پیاده سازی مجدد روش‌ها در دفتر بانکی یکی از محورهای "خرید و نگهداری" است که به معنای خرید بلندمدت می‌باشد. دارایی‌ها ممکن است در بانک برای 30 سال یا طولانی‌تر نگهداری شوند. اما موضوع دفتر معاملاتی این است که از فلسفه معاملاتی استفاده می‌شود تا اینکه دارایی‌ها برای دوره‌های بسیار کوتاه مدت کمتر از یک روز در برخی موارد نگهداری شوند. نوع رفتار با سرمایه مقرراتی و حسابداری هر دفتر متفاوت می‌باشد.

تفاوت اولیه در این جا این است که دفتر معاملاتی از رویکرد "تعدیل بر حسب ارزش بازار" برای ثبت سود و زیان استفاده می‌کند که به مفهوم قیمت گذاری روزانه دارایی متناسب با ارزش بازاری آن است. افزایش یا کاهش در قیمت بر مبنای مقادیر روز گذشته به عنوان سود یا زیان محقق نشده در دفتر می‌باشد: در پیشنهاد برای دارایی، سود یا زیان محقق شده به مفهوم تغییر در قیمت پیشنهادی در مقایسه با قیمت خرید است.

توافقنامه‌های جدید بال و دفتر معاملاتی

کسب و کار بانکی برای اهداف مدیریت سرمایه در قالب دفتر بانکی و دفتر معاملاتی سازماندهی می‌شود. چارچوب بررسی بنیادی دفتر معاملاتی یک ساختار جامع از قواعد سرمایه‌ای است که توسط کمیته بال در خصوص نظارت بانکی به عنوان بخشی از بال 3 توسعه پیدا کرده است که با هدف استفاده برای فعالیت‌های معاملاتی بانکی در سطح خرده فروشی توسعه پیدا کرده است.

قاعده حداقل الزامات سرمایه برای ریسک بازار که در ژانویه 2016 ، نهایی شد و هدف از تدوین آن تعدادی نواقص شناسایی شده در چارچوب بال ۲.۵ تشخیص داده شده است. چارچوب اصلاح شده در اصل به عنوان قواعد نهایی تحت قانونگذاری داخلی در اول ژانویه ۲۰۱۹ همراه با گزارش دهی مقرراتی تحت چارچوب مذکور بوده و به عنوان الزامی معین از ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ مطرح شد. با این وجود اما در تاریخ ۷ دسامبر ۲۰۱۷، واحد نظارت‌ کمیته بال، گروه روسای بانک مرکزی و سران نظارتی اعلام کردند که پیاده‌سازی این الزامات را تا سال ۲۰۲۲ به تعویق خواهند انداخت. بررسی بنیادین دفتر معاملاتی در اتحادیه اروپا به عنوان بخشی از مقررات الزامات سرمایه اصلاح شده (CRR II)،‌ در ماه نوامبر سال ۲۰۱۶ منتشر شد.

دفتر معاملاتی و حسابداری پوشش ریسک

تعداد کثیری از بانک‌ها در دنیا از ابزارهای مشتقه مالی استفاده می‌کنند تا بدینوسیله ریسک نرخ بهره و اکسپوژر با ریسک نرخ ارز در ترازنامه را پوشش ‌دهند. ابزارهای مشتقه به عنوان محصولات «دفتر معاملاتی» تلقی شده و نیازمند ارزیابی مجدد از نظر تعدیل بر حسب ارزش بازار می‌باشد. این موضوع یک تاثیر سود یا زیانی ایجاد می‌کند و می‌تواند با بکارگیری مفهوم «حسابداری پوشش ریسک» بیان شود.

دفتر معاملاتی، بانک را در معرض ریسک‌های نرخ بهره و ریسک اعتباری قرار می‌دهد. دفتر معاملاتی همچنین ممکن است ابزارهای مالی تحت عنوان نرخ ارز، سهام و کالاها تشکیل دهد و بانک را در معرض ریسک‌های نرخ ارز، سهام و کالا قرار دهد. استاندارد حسابداری بین‌المللی دستورالعملی را برای شناخت ابزارهای مشتقه تهیه کرده و آن را IFRS9 نامید. هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) استانداردهای گزارشگری IFRS9 را منتشر نموده که جایگزین ابزارهای مالی IAS39 شده و شامل: شناسایی، اندازه گیری و تعیین الزامات موجود برای طبقه‌بندی و اندازه‌گیری دارایی‌ها و بدهی‌های مالی،‌ آسیب زدن به دارایی‌های مالی،‌ و حسابداری پوشش ریسک می‌شود. دستورالعمل IFRS9 از دوم ژانویه ۲۰۱۸ به صورت یک الزام درآمده است.

جستارهای وابسته

• محصولات و خدمات بانکی
• دفتر بانکی
• محصولات بهره‌ای
• محصولات و خدمات بانکی مبتنی بر کارمزد

پانویس/ پاورقی

منابع

• Choudhry, M. (2011), Bank asset and liability management: strategy, trading, analysis. John Wiley & Sons.
• Choudhry, M. (2018), The Moorad Choudhry Anthology: Past, Present and Future Principles of Banking and Finance, John Wiley & Sons Singapore.
• Prato, O. (2006), Better capturing risks in the trading book. FSR Financial, 51.
• The Basel Committee on Banking Supervision (2015), Standards: Minimum capital requirements for market risk, ISBN 978-92-9197-399-6.
• https://www.cefpro.com/trading-book-banking-book-key-modelling-challenges/
• https://www.icmagroup.org/Regulatory-Policy-and-Market-Practice/Secondary-Markets/secondary-markets-regulation/fundamental-review-of-the-trading-book-frtb/

پیوند به بیرون

الگوهای ناوبری

رده