اوراق تجاری (Commercial Papers)
مفهوم: اوراق تجاری
والد: اوراق بازار پول
بعد: انواع
فرزند:
اوراق تجاری یک سند بدهی ایمن نشده (Unsecured) کوتاهمدت در بازار باز است که به عنوان تعهدی برای نهاد ناشر به حساب میآید. ترکیب سررسید کوتاه مدت و ریسک اعتباری پایین، اوراق تجاری را تبدیل به ابزار سرمایهگذاری ایدهآل برای تأمین وجوه نقد در کوتاه مدت نموده و اکثر سرمایهگذاران در اوراق تجاری همان سرمایهگذاران نهادی هستند. ناشران شرکتیِ اوراق تجاری را میتوان به دو گروه شرکتهای مالی و غیرمالی تقسیم نمود. اوراق تجاری به دو گروه اوراق مستقیم یا با واسطه طبقهبندی میشوند. نرخ اوراق تجاری بالاتر از اوراق خزانه است زیرا سرمایهگذار در اوراق تجاری در معرض ریسک اعتباری قرار میگیرد، اوراق تجاری در مقایسه با اوراق خزانه از قابلیت نقدشوندگی کمتری برخوردار است و سود حاصل از سرمایه گذاری در اوراق خزانه داری، از مالیات بر درآمد ایالتی و محلی معاف است در نتیجه، اوراق تجاری باید بازدهی بالاتری برای جبران این مزیت مالیاتی فراهم کند.
اوراق تجاری یکی از انواع اوراق بازار پول است. سایر انواع اوراق بازار پول عبارتند از گواهی سپرده قابل انتقال، قرارداد بازخرید، پذیرش بانکی و اوراق خزانه. نرخ اوراق تجاری بالاتر از اوراق خزانه است زیرا سرمایهگذار در اوراق تجاری در معرض ریسک اعتباری قرار میگیرد و اوراق تجاری در مقایسه با اوراق خزانه از قابلیت نقدشوندگی کمتری برخوردار است. همچنین سود حاصل از سرمایه گذاری در اوراق خزانه داری، از مالیات بر درآمد ایالتی و محلی معاف است.
انواع اوراق بازار پول عبارتند از اوراق تجاری،گواهی سپرده قابل انتقال، قرارداد بازخرید، پذیرش بانکی و اوراق خزانه که هریک قابلیتهای خاص خود را دارند. اوراق تجاری بزرگترین بخش بازار پول است. اوراق تجاری در مقایسه با اوراق خزانه از قابلیت نقدشوندگی کمتری برخوردار است و در معرض ریسک اعتباری قرار دارد. سود حاصل از سرمایه گذاری در اوراق خزانه داری، از مالیات بر درآمد ایالتی و محلی معاف است اما در اوراق تجاری چنین نیست.
محتویات
۱ـ تعریف
شرکتی که نیازمند وجوه نقد بلندمدت است میتواند آن وجوه را در هر دو بازار سرمایه یا اوراق قرضه تأمین نماید. اگر چنانچه شرکت مذکور، به وجوه نقد کوتاهمدت نیاز داشته باشد، آنگاه ممکن است برای دسترسی به آن از طریق استقراض از بانک اقدام نماید. گزینه دیگر برای استقراض بانکی، اوراق تجاری است. اوراق تجاری یک سند بدهی ایمن نشده کوتاه مدت در بازار باز است که به عنوان تعهدی برای نهاد ناشر به حساب میآید.
در مواقعی اوراق تجاری به نهادهایی با رتبههای اعتباری قوی محدود میشد، اما در سال های اخیر، برخی شرکتهای با رتبه پایینتر نیز با به دستآوردن اعتبار بیشتر یا وثیقه دیگر اقدام به انتشار اوراق تجاری نمودند و به آنها اجازه داده شد تا به عنوان ناشر اوراق وارد بازار شوند.
۲ـ هدف از اوراق تجاری
اگرچه هدف اصلی اوراق تجاری، تأمین وجوه نقد کوتاهمدت جهت تأمین نیازهای فصلی و سرمایه در گردش بوده است اما این اوراق در سالهای اخیر برای سایر اهداف نیز منتشر شده است که به طور متناوب در قالب« تأمین مالی پل برای استارتاپها» مورد استفاده قرار گرفته است. به طور مثال، فرض کنید که شرکت نیاز به وجوه نقد در بلندمدت داشته باشد تا کارخانهای را بسازد یا تجهیزاتی را خریداری نماید. جدای از تأمین مالی فوری وجوه در بلندمدت، ناشر اوراق ممکن است به تعویق افتادن عرضه آن تا زمانی که شرایط مطلوبتر بازار سرمایه حاصل شود را در نظر بگیرد. وجوه نقدی که با انتشار اوراق تأمین شده باشد تا زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که اوراق بلندمدتتر به فروش برسند. اوراق تجاری در قالب« تأمین مالی پل برای استارتاپها» جهت جذب منابع مالی تصدی شرکت مورد استفاده قرار میگیرد.
۳- کاربرد اوراق تجاری
کاربرد اوراق تجاری به طور نسبی محدود به برطرف کردن تعداد نسبتا کمی از مسائل و دغدغههایی بزرگی است که به طور استثنائی دارای ریسکهای اعتباری مناسب هستند. واسطهگران ترجیح میدهند که اوراق بنگاههای بزرگ را مدیریت کنند. مشکل بالقوه اورق تجاری آن است که بدهکاری که در مضیقه مالی موقت به سر میبرد، ممکن است کمک اندکی دریافت کند. زیرا مبادله و معامله اوراق بهادر عموماً در مقایسه با روابط بانکی، غیر شخصی تلقی میگردد. استفاده از اوراق تجاری به شرکت اجازه میدهد تا طیف گسترده ای از منابع اعتباری را شامل مؤسسات مالی خارج از حوزه خود و شرکتهای صنعتی در کل کشور، بکار گیرد و با این کار هزینههای بهرهای را کاهش دهد.
۴- ویژگیهای اوراق تجاری
• سررسید اوراق تجاری در ایالات متحده عموما ًکمتر از 270 روز بوده و نسخه معمول این اوراق معمولاً ظرف مدت 45 روز سررسید میگردد. در اروپا، سررسید اوراق تجاری دارای طیفی از 2 تا 365 روز است. برای بازپرداخت به دارندگان اوراق در حال سررسید، ناشران عموماً نسخههای تسویه نشده را مجددا سرمایهگذاری میکنند. به این معنا که اوراق جدید را برای بازپرداخت اوراق در حال سررسید، در نظر گرفته و منتشر میکنند.
• یکی دیگر از ملاحظات در تعیین سررسید آن است که اگر چنانچه خواهان استقراض از پنجره تنزیل بانک مرکزی باشد، اوراق میتواند به عنوان وثیقه واجد شرایط توسط بانک تلقی شود. برای آن که واجد شرایط باشد، سررسید اوراق ممکن است بیش از 90 روز نباشد.
• ترکیب سررسید کوتاه مدت و ریسک اعتباری پایین، اوراق بهادار را تبدیل به ابزار سرمایهگذاری ایدهآل برای تأمین وجوه نقد در کوتاهمدت نموده و اکثر سرمایهگذاران در اوراق تجاری، همان سرمایهگذاران نهادی هستند.
• ناشران شرکتی اوراق تجاری را میتوان به دو گروه شرکتهای مالی و غیرمالی تقسیم نمود. اکثریت اوراق قرضه در بازار ایالات متحده به صورت تسویهنشده بوده و توسط شرکتهای مالی منتشر میشوند.
۵- طبقهبندی اوراق تجاری
اوراق تجاری به دو گروه اوراق مستقیم یا واسطهگری، قابلطبقهبندی هستند.
اوراق مستقیم توسط بنگاه انتشاردهنده به طور مستقیم به سرمایهگذاران و بدون استفاده واسطه دلالان اوراق بهادار، ارائه میگردد. اکثریت قریب به اتفاق ناشران اوراق قرضه مستقیم، بنگاههای مالی هستند. به دلیل آن که بنگاههای مالی نیازمند منابع پیوسته وجوه نقد هستند تا به مشتریان خود تسهیلات اعطا کنند، این بنگاه ها موضوع را مقرون به صرفه میبینند به طوریکه برای فروش اوراق تجاری مستقیم خود به سرمایهگذاران فشار وارد میکنند. ناشرانِ مستقیم، نرخ هایی را تعیین میکنند که در آن نرخها، تمایل به فروش اوراق تجاری به فروشندههای اطلاعات مالی نظیر بلومبرگ ، رویترز و تلرات دارند.
۶- بازار ثانویه
همانگونه که اشاره شد اوراق تجاری بزرگترین بخش بازار پول است و به طور نسبی داد و ستد اندکی از آن در بازار ثانویه انجام میشود. دلیل این امر آن است که اکثر سرمایهگذاران در اوراق تجاری به دنبال استراتژی «خرید و نگهداری» هستند. سرمایهگذاران اوراق تجاری را خریداری میکنند که با الزامات سررسید همخوانی داشته باشد. هرگونه داد و ستد در بازار ثانویه معمولاً در میان سرمایهگذاران نهادی بزرگ با رتبه بالا متمرکز میشود. اگر سرمایهگذاران تمایل به فروش اوراق تجاری خود داشته باشند، میتوانند آن را به فروشندگان اصلی نظیر واسطهگران یا ناشران، برگردانده و به خود آنها بفروشند.
۷- ریسک اعتباری اوراق تجاری
از آنجا که اوراق تجاری توسط شرکتهایی منتشر می شود که به ورشکستگی تجاری حساس هستند، اوراق تجاری به ریسک اعتباری محدود میشود. ریسک نکول تحت تأثیر وضعیت مالی و جریان نقدینگی ناشر است. ریسک اعتباری به این مفهوم است که سرمایهگذار در زمان سررسید پرداخت، بهره و اصل آنرا را دریافت نکند. در حالی که برخی از سرمایهگذاران نهادی تحلیلهای اعتباری خود را انجام میدهند، اکثر سرمایهگذاران، ریسک اعتباری اوراق تجاری را با استفاده از رتبهبندیهای صورت گرفته توسط سازمانهای متولی رتبهبندی آماری شناخته شده در سطح ملی (NRSROs)، ارزیابی میکنند. SES در حال حاضر فقط مؤسساتی نظیر فیچ، مودیز، وS&P را برای رتبه بندی تعهدات بدهی شرکتی در ایالات متحده به رسمیت میشناسد.
۸- بازده اوراق تجاری
اوراق تجاری ماننداوراق خزانه، به عنوان ابزار تنزیل به حساب میآید. به عبارت دیگر، در قیمت کمتر از ارزش سررسید خود به فروش میرسد. تفاوت میان ارزش سررسید و قیمت پرداختی، بهرهای است که از سرمایهگذار دریافت میشود، اگرچه اوراق تجاری در قالب ابزار دارای بهره منتشر میشود.
نرخ اوراق تجاری به سه دلیل بالاتر از چیزی است که اوراق خزانه تعیین میکند. دلیل اول این است که سرمایهگذار در اوراق تجاری در معرض ریسک اعتباری قرار میگیرد. دلیل دوم این است که سود حاصل از سرمایه گذاری در اوراق خزانه داری، از مالیات بر درآمد ایالتی و محلی معاف است. در نتیجه، اوراق تجاری باید بازدهی بالاتری برای جبران این مزیت مالیاتی فراهم کند و دلیل سوم این است که اوراق تجاری در مقایسه با اوراق خزانه از قابلیت نقدشوندگی کمتری برخوردار است.
منحنی بازده اوراق تجاری، بیانکننده بازده اوراق تجاری در سررسیدهای مختلف بوده و بر این فرض استوار است که اوراق تا سررسید نگه داشته میشود. منحنی معمولاً برای سررسیدی از صفر تا 90 روز تعیین میشود. زیرا سررسید اکثر اوراق تجاری درون محدوده مذکور می باشد. این منحنی بازده به این دلیل اهمیت پیدا میکند که ممکن است سررسید مورد استفاده توسط بنگاههایی که اوراق تجاری را منتشر میکنند و توسط سرمایهگذاران نهادی که اقدام به خرید اوراق تجاری میکنند، تحت تأثیر قرار گیرد.
۹- اوراق بهادار با پشتوانه دارایی
اوراق بهادار با پشتوانه دارایی معمولاً برای تأمین مالی خرید داراییهای دریافتنی و سایر داراییهای مشابه منتشر میشوند. مثالهایی از داراییهایی که مبنای این اوراق بهادار قرار می گیرند شامل مطالبات تجاری (یعنی اوراق دریافتنی بین کسب و کارهای مختلف با یکدیگر)، داراییهای دریافتنی مبتنی بر کارت اعتباری، تسهیلات برای تجهیزات، تسهیلات خودرو و داراییهای دریافتنی بهداشت و سلامت میباشد.
اوراق بهادار بازار پول
گواهی سپرده قابل انتقال
قبولی بانکی
پذیرش بانکی
اوراق خزانه
اوراق بهادار قابل خرید و فروش در بازار
Fabozzi, F. J., Mann, S. V., & Choudhry, M. (2003). The Global Money Markets (Vol. 117). John Wiley & Sons.
Madura, J. (2014). Financial markets and institutions. Nelson Education.
Fabozzi, B. F. J., & Fabozzi, F. J. (2005). The Handbook of Fixed Income Securities,. McGraw Hill Professional.
Brigham Eugene, F., & Houston Joel, F. (2003). Fundamentals of Financial Management, South-Western College Pub, 2003. 843 p.