اسمارت کارت (Smart Card)

مفهوم: اسمارت کارت یا کارت هوشمند

والد: کارت الکترونیک پرداخت پلاستیکی

بعد: نوع

فرزند: سودنی، بی سودنی و کارت هوشمند با روش جایگزین

بعد: استاندارد

فرزند: EMV , کارت بنکره

---

لید

اسمارت کارت، کارت هوشمند یا چیپ کارت یک نوع کارت پلاستیکی دارای مدار مجتمع است که به عنوان ابزار پرداخت و یا وسیله احراز هویت کاربرد دارد و در ابعاد مختلف ارائه می‌شود. اغلب کارت‌های هوشمند دارای صفحه‌ه­ای مخصوص از اتصالات فلزی جهت امکان برقراری ارتباط و ایجاد تعامل با مدارات مجتمع داخل خود هستند؛ البته مدل­‌های قادر به اتصال از طریق ارتباطات رادیویی این کارت نیز به سرعت در حال گسترش بوده و انواعی از کارت‌های هوشمند قابلیت برقراری تعامل از هر دو نوع نیز می‌باشند. کارت‌های هوشمند می‌­توانند به ­عنوان ابزاری برای ذخیره داده در فرآیندهای مختلف خصوصاً احراز هویت به کار روند. علاوه بر ذخیره داده، امکان اجرای برنامه‌­های کاربردی در بسیاری از انواع آن فراهم است. امروزه و با پیشرفت فناوری و ارزان شدن ساخت کارت هوشمند، انواعی از کارت هوشمند با قابلیت اجرای چندین برنامه همزمان محبوبیت یافته و علاوه بر استفاده گسترده آن در سازمان‌ها جهت فرآیندهای احراز هویت و اعطای دسترسی، توسط دولت‌ها نیز تحت عنوان «کارت هوشمند ملی» مورد استفاده بسیاری از کشورها هستند.  

تعریف به حد

اسمارت کارت یا کارت هوشمند از کارت پرداخت مغناطیسی که آن نیز یک کارت پلاستیکی است که در نظام پرداخت استفاده می‌شود متمایز است.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

در اسمارت کارت یا کارت هوشمند چهار جزء یعنی پورت ورودی/ خروجی، حافظه اصلی، حافظه دائم و پردازنده، آن هم با ظرفیت­‌هایی معادل آنچه دو دهه پیش در کامپیوترهای خانگی یافت می‌­شد، در فضایی کوچک و در قالب یک چیپ گرد آمده‌­اند. گرانیگاه اصلی کاربردهای کارت هوشمند، به عنوان یکی از ابزارک­‌های در اختیار فرد (آنچه دارم) در فرآیند احراز هویت می‌­باشد؛ و در امتداد این مهم از قدرت ذخیره‌­سازی و قدرت پردازش آن استفاده‌­های گوناگونی می‌­شود. کارت هوشمند با تولد تلفن همراه و بکارگیری آن در مقام SIM Card ارج و منزلتی ویژه یافت و البته همین توسعه فناوری‌های موبایلی، به شدت بر گسترش کاربرد آن تأثیر کاهنده گذاشت. در مقابل کارت پرداخت مغناطیسی که فاقد مدار مجتمع می‌باشد از این توانمندی‌ها بی‌بهره است.

فهرست مطالب

تاریخچه مختصر

با اختراع ترانزیستورها، در دهه شصت میلادی، روند کاهش ابعاد مدارات مجتمع آغاز شده امکان ساخت تراشه‌های سیلیکونی حاوی آن‌ها در ابعاد میلیمتری میسر گردید. اولین مورد از ثبت ایده کاربرد یک مدار مجتمع بر روی کارت تعیین هویت توسط دو مخترع آلمانی با نام‌های دتلاف و گرتراپ در سال ۱۹۶۸ مطرح گردید. به طور مستقل از این دو، دو سال بعد در سال ۱۹۷۰ در ژاپن مفهوم کارت هوشمند توسط دکتر آریمورا نیز ایده‌پردازی شد. در سال ۱۹۷۱ ایده استفاده از حافظه حالت جامد برای ذخیره‌سازی اطلاعات کارت به منظور اعتباردهی و شمارش در سامانه مجهز به نظارت رایانه‌ای توسط پاول کارتوسی ثبت گردید؛ این ایده مبنای کارت‌های با تراشه مدار مجتمع قرار گرفت. در همان سال در آزمایشگاهای شرکت اینتل، اولین رایانه مینیاتوری روی یک تراشه متولد شد.

در سال ۱۹۷۴ مفهوم کارت اعتباری مجهز به تراشه ریزپردازنده توسط یک مخترع فرانسوی به نام رونالد مورنو ارائه گردید؛ بدین ترتیب نخستین کاربرد جدی و واقعی کارت هوشمند بر روی کاغذ مشخص گردید. در سال ۱۹۷۶ یک کارت هوشمند توسط شرکت فرانسوی هانیول بول قابل استفاده گردید. در سال بعد نسخه پیشرفته‌تری از کارت هوشمند شامل پردازشگر و حافظه توسط بول و موتورولا طراحی شد. در سال ۱۹۸۲ آزمایشات بکارگیری کارت‌های هوشمند در تلفن عمومی و کارتخوان‌های پرداخت در فرانسه موفقیت‌آمیز بود. لذا در سال ۱۹۸۴ بود که استفاده گسترده آن‌ها در شبکه تلفن‌های مجهز به امکان پذیرش کارت‌های هوشمند آغاز گردیده و مورد استقبال فراوان واقع شد. تا سال ۱۹۹۰ تعداد کارت‌های در جریان این امر به ۶۰ میلیون کارت رسید.

در همان سال ۱۹۸۴ استفاده از کارت هوشمند در کاربردهای بانکی نیز در فرانسه آغاز گردیده و به سرعت رو به گسترش نهاد. شرکت بول موفق شد که در سال ۱۹۸۶ به سفارش دو بانک آمریکایی مریلند و ویرجینیا کارت هوشمند صادر نماید. در سال ۱۹۸۸ اولین کارت چندکاربردی مؤسسه ویزا در ژاپن معرفی شده و در سال ۱۹۸۹ این مؤسسه در آمریکا نخستین کارت هوشمند مجهز به ریزپردازنده را مورد استفاده قرار داد. در سال ۱۹۹۱، یکی از معروف‌ترین کاربردهای کارت هوشمند ظاهر گشت، کمپانی سازنده کارت هوشمند آلمانی با نام G&D به سفارش موبایل اپراتور Radiolinja در فنلاند، برای نخستین بار اقدام به تولید سیم کارت نموده و برای نخستین بار در شبکه ارتباطات بیسیم GSM از کارت هوشمند برای شناسایی و ایجاد ارتباط با مشترکین استفاده گردید. در سال ۱۹۹۲ نیز اولین کیف پول الکترونیکی در دانمارک به بهره‌برداری رسید. نام شبکه کیف پول این کشور Danmønt نامیده شد.

در سال ۱۹۹۴ موسسه EMVCO به عنوان نهاد متولی تدوین استانداردهای کارت هوشمند در صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیکی تأسیس گردید و در سال ۱۹۹۵ نخستین بار از کارت‌های هوشمند بی‌سودنی بهره‌برداری شد.

انواع اسمارت کارت یا کارت هوشمند

کارت بی سودنی (Contactless)

نسل جدید کارت‌های هوشمند، کارت‌های هوشمند بدون تماس هستند. این کارت‌ها بدون تماس و با فناوری سامانه بازشناسی با امواج رادیویی کار می‌کنند. این کارت‌ها در مواقعی که نیاز به برقراری ارتباط سریع و حتی بدون دخالت دست وجود دارد، کاربرد بسیاری دارند. برای نمونه برای ورود یک به اتاق، کارت ممکن است در جیب یا کیف شخص باشد و از همان محل و بدون نیاز به خارج کردن با دستگاه کارت‌خوان ارتباط برقرار کرده و مجاز بودن ورود بررسی شده و در باز شود. همچنین در بسیاری از سامانه‌های رفت و آمد عمومی در جهان به دلیل شمار زیاد مسافران و به خاطر سریع‌تر شدن کنترل بلیط از این نوع کارت‌ها استفاده می‌شود.

از آنجایی که این کارت‌ها دارای یک ریزپردازنده هستند و این ریزپردازنده به دسترسی به حافظه کارت نظارت می‌کند، می‌توان به امنیت اطلاعات درون کارت اطمینان داشت و اطلاعات مهم را در آن ذخیره کرد. این کارت‌ها که در سال ۱۹۷۰ (میلادی) عرضه شدند مشکل امنیت را که در دسترسی به کارت‌های معمولی مغناطیسی وجود داشت، برطرف کردند؛ ولی این نوع کارت‌های هوشمند هم همانند کارت‌های معمولی مغناطیسی نیاز به قرار گرفتن در دستگاه برای خوانده شدن اطلاعات دارند.

کارت سودنی

کارت‌های هوشمند از نظر اندازه و شکل ظاهری، شبیه به کارت‌های مغناطیسی معمولی هستند؛ ولی درون این کارت‌ها کاملاً با کارت‌های معمولی متفاوت است. کارت‌های مغناطیسی معمولی یک تکه پلاستیک ساده با یک نوار مغناطیسی هستند. در حالیکه کارت‌های هوشمند درون خود یک ریزپردازنده دارند. این ریزپردازنده چون بیش از اندازه کوچک است با فناوری خاصی کِشت می‌شود (تبدیل یک ترانزیستور به اندازه یک نخود به سایزی معادل کوچک‌تر از نوک سوزن). ریزپردازنده معمولاً در زیر یک اتصال طلایی در یک طرف کارت قرار دارد. این ریزپردازنده در کارت‌های هوشمند در حقیقت جایگزین نوار مغناطیسی در کارت‌های معمولی شده‌است. اطلاعات ضبط شده بر روی نوار مغناطیسی کارت‌های معمولی به راحتی قابل خواندن، نوشتن، حذف یا تغییر هستند. به همین علت نوار مغناطیسی محل خوبی برای نگهداری اطلاعات نیست. به همین دلیل هم برای استفاده از چنین کارت‌هایی و تأیید درستی و دریافت و پردازش اطلاعات، به طراحی شبکه‌های کامپیوتری گسترده، نیاز هست. کارت هوشمند بدون نیاز به چنین امکاناتی به دلیل امنیت خود می‌تواند اطلاعات را در خود ذخیره کرده و در صورت لزوم در محل‌های مختلف از این اطلاعات بدون نیاز به اتصال به شبکه استفاده کند.

ریزپردازنده در کارت هوشمند برای امنیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع کارت هوشمند یک رایانه کوچک است که با کامپیوتری که به دستگاه کارت‌خوان متصل است ارتباط برقرار می‌کند. تا ریزپردازنده کارت، از معتبر بودن دسترسی به کارت مطمئن نشود، به کارت‌خوان اجازه دسترسی نمی‌دهد. پس از صدور مجوز دسترسی، کارت‌خوان می‌تواند همانند یک دیسک با کارت که دارای حافظه (Ram) است کار کند؛ اطلاعات را خوانده، پردازش و تغییر دهید. کارت‌های هوشمند می‌توانند تا ۸ کیلوبایت Ram (حافظه با دسترسی تصادفی برای خواندن و نوشتن اطلاعات)، ۳۶۴ کیلوبایت ROM (حافظه فقط خواندنی)، ۲۵۶ کیلوبایت PROM (حافظه فقط خواندنی قابل برنامه‌ریزی) و یک ریزپردازنده ۱۶ بیت داشته باشند. کارت هوشمند همچنین برای نقل و انتقال اطلاعات از یک درگاه سریال و برای تأمین انرژی خود از یک منبع بیرونی (مثلاً دستگاه کارت‌خوان) استفاده می‌کند. ریزپردازنده برای انجام یک مجموعه عملیات محدود همانند رمزنگاری مورد استفاده قرار می‌گیرد

کارت هوشمند در ایران

بانک ملی ایران برای اولین بار در نظام بانکی کشور، امکان استفاده از «کارت ملی هوشمند» در سامانه‌های بانکی را فراهم کرد. کارت ملی هوشمند که به تازگی جایگزین کارت‌های ملی قدیمی شده است، این امکان را دارد که به عنوان کارت بانکی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. مشتریان این بانک می‌توانند «کارت ملی هوشمند» خود را در تمامی سرویس‌های ارائه شده در دستگاه‌های خود بانک، خود دریافت، Cashless و … به عنوان کارت بانکی استفاده کنند. استفاده از کارت ملی هوشمند به عنوان کارت بانکی، می‌تواند فرآیند احراز هویت در طول تراکنش را مطمئن‌تر کند و راهکاری بسیار مناسب برای ایمن‌تر کردن عملیات‌های مالی و بانکی است.

همچنین بانک ملت نیز از سرویس‌های بانکی مبتنی بر کارت ملی هوشمند رونمایی کرده است. با در دست داشتن کارت ملی هوشمند، مردم می‌توانند به دستگاه‌های خودپرداز، خوددریافت و VTM بانک ملت مراجعه کنند و از سرویس‌های بانکی از جمله؛ برداشت وجه، واریز وجه، انتقال وجه، افتتاح حساب و… استفاده کنند.

استفاده از کارت ملی هوشمند به عنوان کارت بانکی، با به کارگیری کارت‌های بانکی معمول منافاتی ندارد و استفاده هم‌زمان از آن‌ها در سامانه‌های بانکی امکان‌پذیر است.

جستارهای وابسته

پانویس/ پاورقی

منابع

"Smart Tickets". Retrieved 24 April 2018.

"Smartcare go". Retrieved 24 September 2012.

Smartcardalliance.org

urgensen, Timothy M.; Guthery, Scott B. (2002). Smart Cards: The Developer's Toolkit. Prentice Hall Professional.

پیوند به بیرون

الگوهای ناوبری

رده