گزارشگری مالی (Financial Reporting)

مفهوم:

والد:

بعد:

فرزند:

---

لید

گزارشگری مالی مربوط به افشاء اطلاعات مالی به ذی‌نفعان مختلف در خصوص عملکرد و وضعیت مالی سازمان طی یک دوره زمانی مشخص است. این فرآیند محدود به تهیه و ارائه صورت‌های مالی نمی‌شود بلکه روش‌های ارائه و تفسیر اطلاعات را نیز در برمی‌گیرد. گزارشگری مالی، آثار اقتصادی رویدادهای مالی بر وضعیت و عملکرد واحد تجاری را برای کمک به اشخاص خارجی بیان می‌کند. درواقع، هدف از ارائه گزارشگری مالی پاسخگویی به نیازها و خواسته‌های اطلاعاتی استفاده‌کنندگان برون سازمانی است. ذی‌نفعان گزارشگری مالی شامل سرمایه‌گذاران، بستانکاران، عموم مردم، تأمین‌کنندگان بدهی، دولت‌ها و نهادهای دولتی می‌باشند. صورت‌های مالی (ترازنامه، حساب سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد)، یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی، اطلاعات تکمیلی و گزارش‌های فصلی و ماهانه شرکت‌های بورسی و همچنین بحث‌ها و تجزیه‌وتحلیل‌های مدیریتی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده گزارشگری مالی به شمار می‌روند. استفاده از استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی، راهکاری برای حصول اطمینان از یکپارچگی و مقایسه‌پذیری صورت‌های مالی تهیه شده توسط شرکت‌های مختلف در سطح جهانی می‌باشد.

تعریف به حد

گزارشگری مالی، یکی از انواع حوزه‌های گزارشگری کسب‌ و کار به شمار می‌رود که به افشای مالی و ارائه گزارش از اطلاعات حسابداری یک بنگاه اقتصادی به استفاده کنندگان آن می‌پردازد. صورت‌های مالی از جمله ترازنامه، حساب سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد و همچنین یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده گزارشگری مالی می‌باشند. این فرآیند محدود به تهیه و ارائه صورت‌های مالی نمی‌شود بلکه روش‌های ارائه و تفسیر اطلاعات را نیز در برمی‌گیرد.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

گزارشگری مالی در کنار گزارشگری پایداری و گزارشگری یکپارچه از انواع حوزه‌های گزارشگری کسب‌ و کار تلقی می‌گردد و مربوط به افشاء اطلاعات مالی به ذی‌نفعان مختلف در خصوص عملکرد و وضعیت مالی سازمان طی یک دوره زمانی مشخص است. این حوزه از گزارشگری کسب وکار با سایر حوزه‌های مذکور از لحاظ ویژگی‌ها، ذی‌نفعان، اجزای تشکیل‌دهنده و استانداردهای مورد استفاده با یکدیگر متفاوت است. مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده گزارشگری مالی شامل صورت‌های مالی و یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی بوده و به دو نوع گزارشگری صورت‌های مالی و گزارشگری نقلی (روایتی) تقسیم می‌گردد. مجموعه‌ای از استانداردهای با کیفیت بالا برای گزارشگری نهادهای مالی بایستی به کار گرفته شود تا با ایجاد گزارش‌های مالی قابلیت مقایسه‌، روند گزارشگری مالی بهبود یابد و سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی بتوانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

فهرست مطالب

مقدمه

گزارشگری مالی فرآیند گزارش اطلاعات حسابداری یک بنگاه اقتصادی به استفاده‌کنندگان آن است. گزارشگری مالی مربوط به افشاء اطلاعات مالی به ذی‌نفعان مختلف در خصوص عملکرد و وضعیت مالی سازمان در طی یک دوره زمانی مشخص است. درواقع این فرآیند محدود به تهیه و ارائه صورت‌های مالی نمی‌شود بلکه روش‌های ارائه و تفسیر اطلاعات را که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با اطلاعات مالی سروکار دارد را نیز در برمی‌گیرد. ذی‌نفعان شامل سرمایه‌گذاران، بستانکاران، عموم مردم، تأمین‌کنندگان بدهی، دولت‌ها و نهادهای دولتی می‌باشند. شفافیت بازار سرمایه وابستگی نزدیکی به گزارشگری مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس دارد و معمولا تواتر گزارشگری مالی به صورت فصلی یا سالانه است. گزارشگری مالی و اجماع گسترده در حسابداری زمینه را برای ایجاد استانداردهای یکنواخت و با کیفیت و همچنین اعطای قدرت انحصاری به یک نهاد واحد برای تدوین استانداردها فراهم می‌نماید.

اجزای تشکیل‌دهنده گزارشگری مالی عبارتند از:

-صورت‌های مالی (ترازنامه، حساب سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام)

-یادداشت‌های پیوست صورت‌های مالی

-اطلاعات تکمیلی و گزارش‌های فصلی و ماهانه (در مورد شرکت‌های بورسی)

-خلاصه آگهی (در مورد شرکت‌هایی که عرضه اولیه می‌شوند)

- بحث‌ها و تجزیه‌وتحلیل‌های مدیریتی

اهداف گزارشگری مالی

براساس نظر هیئت استاندارد حسابداری بین‌المللی((IASB، هدف از گزارشگری مالی، عرضه اطلاعات در خصوص وضعیت، عملکرد و تغییرات مالی شرکت و یا واحد تجاری است که می‌تواند برای طیف گسترده‌ای از کاربران در زمینه اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید ‌باشد.

نکات ذیل، اهداف و مقاصد اصلی گزارشگری مالی هیئت استاندارد حسابداری بین‌المللی(IASB) را بیان می‌کند:

- فراهم‌کردن اطلاعات لازم جهت برنامه‌ریزی دقیق، تحلیل و مقایسه عملکرد همراه با ارزیابی و تصمیم‌گیری مناسب برای مدیریت سازمان می‌باشد.

- فراهم کردن اطلاعات برای سرمایه‌گذاران، تامین‌کنندگان بدهی و بستان‌کارانی است که توانایی لازم برای اتخاذ تصمیمات منطقی و احتیاطی مربوط به سرمایه‌گذاری، اعتبار و غیره را ایجاد می‌نماید.

- فراهم‌کردن اطلاعات کامل برای ذی‌نفعان و عموم مردم در ارتباط با جنبه‌های مختلف شرکت‌های فهرست‌شده در بورس (شرکت‌های بورسی)

- ارائه اطلاعات در خصوص منابع اقتصادی هر سازمان، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام و چگونگی تغییر این منابع و مطالبات در طی زمان

- فراهم‌کردن اطلاعات در خصوص نحوه تهیه و استفاده سازمان از منابع مختلف.

- ارائه اطلاعات به ذی‌نفعان مختلف در ارتباط با مدیریت عملکرد هر سازمان و اینکه چگونه باجدیت و رعایت اصول اخلاقی به وظایف و مسئولیت‌های واگذارشده عمل می‌کنند.

- ارائه اطلاعات به حسابرسان قانونی که به نوبه خود حسابرسی را تسهیل می‌کنند.

- افزایش رفاه اجتماعی با توجه به علاقه‌مندی کارکنان، اتحادیه‌های صنفی و دولت

ضرورت نیاز به استانداردهای گزارشگری مالی

استانداردها مورد نیاز هستند زیرا ارقام حسابداری هنگام تعیین حقوق قراردادی مهم هستند. طرفین قرارداد بطور مستمر حقوق بین خود را از نظر ارقام حسابداری تعریف می‌کنند. با این حال، ریسک رفتار غیرمسئولانه توسط مدیران وجود دارد و آن زمانی بروز می‌دهد که درآمدها و عایدی حاصله، اهداف عملکرد را تامین نمی‌کند. مدیران ممکن است وسوسه شوند و برای افزایش سود ناخالص خود اقداماتی انجام دهند که به نفع سهام‌داران نمی‌باشد.

شرکت‌ها معمولا تمایل به برداشتن گام‌های عادی نظیر به تعویق‌انداختن مخارج دارند. به عنوان مثال تحقیق، تبلیغات یا مخارج آموزشی، استهلاک وام‌های معوق و نیز پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه فروش (کسب درآمد) از جمله مواردی هستند تا تحقیقات را به عنوان مخارج توسعه‌ای طبقه‌بندی کنند تا بتوانند با تبدیل‌کردن آنها به سرمایه و طبقه‌بندی مجدد دارایی‌های جاری بد به عنوان دارایی‌های غیرجاری، از نیاز به تشخیص زیان تحت هزینه پایین‌تر و قاعده ارزش خالص قابل تحقق که برای دارایی‌های جاری قابل استفاده است، اجتناب کند.

معرفی یک استاندارد الزام‌آور که توانایی مدیریت را برای اتخاذ چنین اقداماتی تغییر می‌دهد ، بر توزیع ثروت در شرکت تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، اگر مدیران بتوانند استهلاک هزینه‌های توسعه را به تأخیر بیندازند، پاداش‌های مربوط به سود بیشتر خواهد شد و در واقع انتقال ثروت از سهامداران به مدیران صورت خواهد گرفت. برای تعریف نحوه ارائه ارقام حسابداری در صورت‌های مالی، استانداردهای الزام آور لازم است تا روشی تعریف کنند که اندازه‌گیری و ارائه آنها کمتر ذهنی است. حرفه حسابداری با توجه به اهمیت شفافیت و افشای صحیح اطلاعات، یک حرفه دشوار است که بایستی در برابر فشارهای مدیریت مقاومت کند. استدلال‌های ارائه‌شده در حمایت از استانداردها به شرح زیر است:

- قابل اعتبار بودن: حرفه حسابداری اگر به شرکت‌هایی که رویدادهای مشابه را تجربه می‌کنند، اجازه تولید گزارش‌های مالی را بدهد که نتایج کاملاً متفاوتی را فاش می‌کند، تنها به این دلیل که بتوانند سیاست‌های مختلف حسابداری را انتخاب کنند، اعتبار خود را از دست می‌دهد. یکپارچکی در صورت افشای یک گزارش درست و منصفانه از گزارش‌های مالی، ضروری به نظر می‌رسد.

- انضباط و قاعده‌مندی: مدیران برای حفظ و بهبود ارزش بازار اوراق بهادار شرکت خود تحت فشار هستند. بنابراین این وسوسه وجود دارد تا هر یک از آمارهای مالی که بر ارزش بازار اثرگذار باشد، تحت تاثیر قرار دهد. این ریسک، همواره وجود داشته و شورای گزارشگری مالی، آگاهی از لزوم اعمال نظم و انضباط را نشان داد.

مقایسه‌پذیری: علاوه بر صورت‌های مالی که به سرمایه‌گذاران اجازه ارزیابی عملکرد مدیریتی  را می‌دهد، همچنین بایستی به سرمایه‌گذاران نیز اجازه دهند تا جریانات نقدی آینده را پیش‌بینی کرده و با سایر شرکت ها مقایسه کنند.

استدلال‌هایی در برابر استانداردها

جلب توافق جمعی می‌تواند منجر به صدور استانداردهایی شود که بیش از حد تحت تأثیر کسانی قرار دارند که می‌ترسند یک استاندارد جدید تأثیر منفی بر صورت‌های مالی آنها بگذارد. به عنوان مثال، شركت‌های خرده‌فروشی كه بسیاری از فروشگاه‌های خود را اجاره می‌دهند با پیشنهاد قراردادن اجاره‌ عملیاتی بر صورت وضعیت مالی خود به جای گزارشگری تعهد آتی به عنوان یادداشتی برای حساب‌ها، مخالفت می‌كنند.

استاندارد اضافی، یک بار هزینه‌ای جدید نیست و توسط افرادی پیشنهاد شده است که موارد ذیل را ملاحظه می‌کنند:

-بسیاری از تنظیم‌کنندگان استاندارد با نیازهای متفاوت وجود دارند.

-استانداردها در صورتی که مبتنی بر قاعده طراحی شوند، بسیار جزئی و دقیق بوده و اگر مبتنی بر اصول کافی نباشند، منجر به نیاز به راهنمایی بیشتر از سوی تنظیم‌کنندگان مقررات و استاندارد می‌شود.

-یادداشت‌ها برای تأمین نیازهای نظارتی بیش از حد برای حساب ها وجود دارد.

-اغلب یادداشت‌های گذاشته شده بر روی حساب‌ها توسط خود شرکت‌ها درج شده‌اند .

استانداردها و مقررات

کشورهای مختلف، اصول حسابداری خود را طی زمان توسعه داده‌اند و این مساله مقایسه‌های بین‌المللی شرکت‌ها را با مشکل روبرو می‌کند. برخی از این استانداردها عبارتند از: شورای گزارشگری مالی (FRC) در انگلستان با استانداردهای گزارشگری مالی (FRSs)، هیئت استانداردهای حسابداری مالی۴ (FASB) در ایالات متحده با طبقه‌بندی استانداردهای حسابداری، هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی ((IASB با استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی۵ (IFRSs) و کمیته تفسیرهای گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRICs)، اتحادیه اروپا با تایید جداگانه استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی تحت عنوان EU-IFRS و همچنین دستورالعمل‌های خود در ارتباط با الزامات شرکت‌های بورسی ملی.

برای حصول اطمینان از یکپارچگی و مقایسه‌پذیری صورت‌های مالی تهیه شده توسط شرکت‌های مختلف، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و قواعد  مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مجموعه دستورالعمل‌ها که به طور معمول اصول حسابداری پذیرفته‌شده همگانی۷ (GAAP) تلقی می‌شود، مبنای مربوط به قوانین و استانداردهای لازم جهت تهیه صورت‌های مالی را فراهم می‌کند. اگرچه بسیاری از شرکت‌ها به طور داوطلبانه اطلاعات را فراتر از حوزه چنین الزاماتی افشاء می‌کنند.

هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) دارای مسئولیت در کلیه موضوعات فنی از جمله آماده‌سازی و پیاده‌سازی استانداردها می‌باشد. این هیئت با پذیرش کلیه استانداردهای حسابداری بین‌المللی۸ (IASs)، متولی اصلی تدوین استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRSs) است. بدنه IASs و IFRSs در مجموع تحت عنوان IFRS نام گذاری شده‌است. درواقع،  استانداردهای گزارش‌دهی مالی بین‌المللی (IFRS) قواعد و استانداردهای حسابداری مشترکی را تنظیم می‌کنند تا صورت‌های مالی بتوانند سازگار، شفاف و قابل مقایسه در سطح جهانی باشند. هیئت استانداردهای حسابداری مالی ایالات متحده تعهدی را برای پوشش GAAP ایالات متحده و IFRS در طی زمان مطرح می‌کند.

گزارشگری مالی دیجیتال

دو هدف برای گزارشگری مالی مطرح است. این اهداف عبارتند از:

الف) صورت‌های مالی باید ابزارهایی را برای سرمایه‌گذاران جهت ارزیابی و نظارت مدیریت منابع شرکت ارائه کنند.

ب) داده‌هایی را ارائه کنند که برای تصمیم گیری مناسب هستند.

نظارت، مبتنی و تکیه بر اطلاعات گذشته می‌باشد و به اطلاعات و داده‌های تاریخی نیاز دارد تا قابل اعتماد و کامل باشد. این اطلاعات به طور سنتی به شکل نسخه دستی موجود بوده و در حال حاضر با گزارشگری در بستر اینترنت تکمیل و جایگزین شده است. در سطح یک شرکت خرد در می‌یابیم که اکثر شرکت‌ها بستری (وب سایتی) برای ایجاد تعامل و ارائه انواع اطلاعات به طرف‌های علاقه‌مند در اختیار دارند که در بردارنده اطلاعات مالی می‌باشند. سپس، ذی نفعان یا سایر طرف‌های علاقه‌مند می‌توانند این اطلاعات را برای استفاده‌های خاص خود دانلود نمایند. اکثر فایل‌های این اطلاعات مالی با فرمت پی. دی. اف. (PDF) موجود می‌باشند.

سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری خود با دسترسی به موارد زیر مورد یاری و همراهی قرار می‌گیرند:

- پایگاه داده‌های تجاری که گزارش‌های مالی منتخب به وسیله هر پایگاه داده به یک فرمت استاندارد، فرمت‌گذاری و قالب‌بندی شده‌اند.

- سایت‌های هر شرکت منحصربفرد که داده‌هایی را در فرمت قابل دانلود ارائه می‌کنند.

- گزارش‌های فردی هر شرکت که اطلاعات مربوط به  آن به صورت یکپارچه توضیح داده شده‌اند و زبان گزارشگری کسب‌و‌کار توسعه‌پذیر۹ (XBRL) نشانه گذاری شده است.

جستارهای وابسته

• گزارشگری کسب و کار
• گزارشگری پایداری
• گزارشگری یکپارچه
• یادداشت توضیحی صورت‌های مالی
• گزارشگری صورت‌های مالی بانک‌ها

پانویس/ پاورقی

منابع

• Elliott, B., & Elliott, J. (2007). Financial accounting and reporting. Pearson Education.
• Walton, P., & Aerts, W. (2006). Global financial accounting and reporting: principles and analysis. Cengage Learning EMEA.

پیوند به بیرون

الگوهای ناوبری

رده