ارزیابی ریسک کشوری (NRA)

مفهوم:

والد:

بعد:

فرزند:

---

لید

ارزیابی ریسک کشوری، فعالیتی در سطح دولت است که برای توسعه اقدامات مرتبط با مبارزه با پولشویی و مبارزه با تأمین مالی تروریسم و تسهیل در تخصیص منابع جهت کنترل، کاهش و حذف ریسک‌ها برعهده گرفته می‌شود. ارزیابی ریسک کشوری محتوایی برای تحلیل دولت درباره تهدیدها ارائه می‌کند و بیان می‌دارد که خدمات حقوقی مانند خدمات بانکی و حسابداری در اثر وجود پولشویان در سطح بالایی از ریسک قرار دارد. ارزیابی ریسک کشوری نشان می‌دهد که پولشویی تقریباً نیازمند زمینه‌سازی‌هایی توسط خدمات حقوقی است. هدف از ارزیابی ریسک کشوری، ارائه یک ارزیابی گسترده از ریسک‌های پول‌شویی و تامین مالی تروریسم به منظور تقویت درک آنها و تدوین استراتژی‌های مؤثر برای مقابله با آنها است.

تعریف به حد

ارزیابی ریسک کشوری یکی از انواع روش‌های ارزیابی کشورها در گروه ویژه اقدام مالی (FATF) است و عبارت است از فعالیت در سطح دولت برای توسعه اقدامات مرتبط با مبارزه با پولشویی و مبارزه با تأمین مالی تروریسم و تسهیل در تخصیص منابع جهت کنترل، کاهش و حذف ریسک‌ها.

وجوه افتراق یا شقوق مختلف

ارزیابی ریسک کشوری در کنار ارزیابی تطابق فنی در کارگروه ویژه اقدام مالی و ارزیابی اثربخشی در کارگروه ویژه اقدام مالی از انواع روش‌های ارزیابی کشورها در گروه ویژه اقدام مالی تلقی می‌گردد که از لحاظ ساختار و ویژگی‌ها و روش‌های ارزیابی با یکدیگر متفاوت می‌باشد. روش‌شناسی ارزیابی ریسک کشوری مبتنی بر یک سیستم امتیازدهی نیمه کیفی است که تمرکز اصلی در آن بر رویدادهای حاوی ریسک مرتبط با فرآیند پولشویی یا تأمین مالی تروریسم بوده است که منجر به ایجاد تفاوت‌ها و تمایزهایی در وضعیت ریسک می‌شود. سند ارزیابی ریسک کشوری در قالب جزئیاتی کافی برای مخاطبان علاقه‌مند، توضیحاتی را با موضوع ریسک‌های اصلی و عوامل محرک و فرآیندهایی که برای دستیابی به نتایج طی می‌شود، ارائه می‌کند.

فهرست مطالب

مقدمه

در بین این توصیه‌های اف‌ای‌تی‌اف، توصیه ، همانطور که در یادداشت تفسیری آن ذکر شده، کشورها را ملزم می‌کند که ریسک‌های پولشویی و تأمین مالی تروریسم را برای کشور شناسایی، ارزیابی و ادراک نمایند. کشورها باید از یک رویکرد مبتنی بر ریسک (RBA) استفاده کنند تا اطمینان حاصل شود که تدابیر لازم برای جلوگیری یا کاهش پولشویی و تأمین مالی تروریسم متناسب با ریسک‌های شناسایی شده در نظر گرفته شده است. این رویکرد باید یک مبنای اساسی برای تخصیص کارآمد منابع در رژیم ضد پول‌شویی/ضدتامین مالی تروریسم (AML/CFT) و اجرای اقدامات مبتنی بر ریسک در کلیه توصیه‌های اف‌ای‌تی‌اف باشد. در مواردی که کشورها ریسک‌های بالاتری را شناسایی می کنند، باید اطمینان یابند که رژیم ضد پولشویی/ضدتامین مالی تروریسم به طور مناسب چنین ریسک‌هایی را مد نظر قرار می‌ٔدهد. در صورتی که کشورها ریسک‌های کمتری را شناسایی کنند، ممکن است تصمیم بگیرند در برخی شرایط، تدابیر ساده‌ای را برای برخی توصیه‌های اف‌ای‌تی‌اف مد نظر قرار دهند.

انجام ارزیابی ریسک کشوری (NRA) برای پول‌شویی بر پاسخگویی به نسخه محدود از آن سؤال متمرکز است- یا دست‌کم باید متمرکز باشد. به طور ضمنی، ارزیابی ریسک کشوری، در چارچوب مجموعه قوانین موجود، کوششی است برای تعیین اینکه آیا منابع ضد پول‌شویی (از جمله شدت نظارت و پایش، شدت تحریم‌ها و شدت تحقیق و بررسی) کافی هستند یا خیر و اینکه آیا می‌توان آنها را به شکل بهتری بین بخش‌های مختلف نظام مالی برای کاهش پول‌شویی در کشور تخصیص داد. همچنین در ارزیابی ریسک کشوری باید بررسی کرد که آیا سیستم ضد پول‌شویی همه روش‌های مورد استفاده برای پول‌شویی را پوشش می‌دهد. در این چارچوب، بهینه بودن مقررات مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.

روش‌شناسی ۲۰۱۳ اف‌ای‌تی‌اف برای ارزیابی ریسک، به تهدیدها و آسیب‌پذیری‌ها می‌پردازد. تهدید شامل نیروهای بیرونی (مانند قاچاق مواد مخدر) و گروه‌های بیرونی (مانند سازمان‌های قاچاق مواد مخدر) است که ممکن است منجر به پول‌شویی شود. آسیب‌پذیری مربوط به ویژگی‌های یک بخش یا کشور است که آن را برای پول‌شویی جذاب می‌کند: مواردی همچون ضعف در پیشگیری، کشف و/یا اجرای سیاست‌هایی در مقابل اقدامات پول‌شویی.

سند روش شناسی مربوط به اف‌ای‌تی‌اف ۲۰۱۳ است، ولی ارزیابی ریسک کشوری (NRA) با اصطلاحات این سند تفاوت دارد. ارزیابی ریسک کشوری به جای اندازه‌گیری تهدیدها و آسیب‌پذیری‌ها ـآن‌گونه که اف‌ای‌تی‌اف پیشنهاد می‌کند- "ریسک ذاتی" و "اثربخشی رژیم" را اندازه‌گیری می کند. ریسک ذاتی از ویژگی‌های اقتصاد ملی و تابعی از تهدید (در واقع عواقب جرم) و بحران‌ّهای اقتصادی-اجتماعی (که شبیه مفهوم آسیب‌پذیری است و با دو شاخص عملیاتی می شود: استفاده از پول نقد و اقتصاد سایهای) است. هیچ توضیحی درباره چگونگی رسیدن به قضاوت ریسک یا سطح نسبی یا مطلق بودن آن ارائه نشده است.

اثربخشی رژیم ضدپول‌شویی/ضدتامین مالی تروریسم برای بخش‌های مختلف (مانند بانک‌ها و وکلا) ارزیابی می‌شود و با تعیین ریسک خاص برای آن بخش (آسیب‌پذیری ذاتی محصولات و خدمات آنها) قبل از ارزیابی آسیب‌پذیری بخش و پس از اقدامات پیشگیرانه، آغاز می‌شود. تعریف ریسک ذاتی (جرم و دو ویژگی کشور: استفاده از پول نقد و اقتصاد سایه‌ای) و آسیب‌پذیری‌های ذاتی هر بخش، موجب شفاف شدن چالش‌های پیش روی تلاش‌های صورت گرفته در زمینه مبارزه با پول‌شویی می‌شود. رهنمود اف‌ای‌تی‌اف در مورد ارتباط مفاهیم تهدید و آسیب‌پذیری ابهام دارد. همان طور که در چارچوب مفهومی ذکر شده است، در ادبیات اف‌ای‌تی‌اف، به شکل نادرست، مفاهیم تهدید و آسیب‌پذیری مستقل از یکدیگر دیده شده‌اند.

پس از تعیین ریسک‌ها و آسیب‌پذیری‌های ذاتی بخش، ارزیابی ریسک کشوری، اثربخشی اقدامات پیشگیرانه را ارزیابی می‌کند. هیچ توضیحی در مورد نحوه اندازه‌گیری اثربخشی ارائه نشده است، ولی کمیت و کیفیت گزارش‌های معاملات مشکوک (STR) نقش واضحی دارد. تعداد گزارش‌های معاملات مشکوک، شاخصی برای دقت تلاش‌های صورت گرفته در زمینه مبارزه با پولشویی در هر بخش به شمار می‌آید. با این حال، معیاری برای شدت مشکل مبارزه با پولشویی در آن بخش نیز محسوب می‌شود. در واقع کمیت گزارش‌های معاملات مشکوک، هم شدت فعالیتهای مبارزه با پولشویی و هم شدت مشکل پولشویی را نشان می‌دهد و تاکنون روشی برای تفکیک بین این دو تدوین نشده است.

هدف از ارزیابی ریسک کشوری

هدف از ارزیابی ریسک کشوری، ارائه یک ارزیابی گسترده از ریسک‌های پول‌شویی و تامین مالی تروریسم به منظور تقویت درک آنها و تدوین استراتژی‌های مؤثر برای مقابله با آنها است. این ارزیابی با هدف کمک به دولت، دستگاه‌های مجری قانون، مقامات ذی‌صلاح و عموم مردم برای درک بهتر ریسک‌های پول‌شویی و تامین مالی تروریسم انجام می‌شود تا آنها بتوانند تخصیص منابع و اولویت‌بندی فعالیت‌ها را به صورت متناسب و مبتنی بر ریسک انجام دهند. انجام ارزیابی ریسک کشوری یک توصیه کلیدی از سوی کارگروه اقدام مالی و یک مبنای اساسی برای تدوین و اولویت‌بندی سیاست‌ها و فعالیت‌های ضدپول‌شویی و ضد تامین مالی تروریسم است. یافته‌های کلیدی ارزیابی ریسک کشوری، به تقویت رژیم ضدپول‌شویی و ضد تامین مالی تروریسم کمک می‌کند. این ارزیابی نتیجه تعامل گسترده با طیف گسترده‌ای از نهادهای دولتی، ناظران، دستگاه‌های مجری قانون، دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی و نمایندگان بخش خصوصی است که در درک کلی پول‌شویی و تامین مالی تروریسم به منظور شناسایی و ارزیابی ریسک‌های کلیدی پیش رو و اثربخشی رویکرد فعلی در پرداختن به آن ریسک‌ها به وقوع می‌پیوندد. بهتر است دیدگاه‌های صنعت در خصوص ریسک‌های پول‌شویی و تامین مالی تروریسم مورد بررسی قرار گیرد و برای تقویت و اثبات اطلاعات ارائه شده توسط بخش دولتی استفاده شود.

روش‌شناسی ارزیابی ریسک کشوری

روش شناسی مورد استفاده در ارزیابی ریسک کشوری با توجه به روش‌های توسعه یافته توسط دیگر کشورها، رهنمود اف‌‌ای‌تی‌اف، رویکردهای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و مشاوره گسترده با ذی‌نفعان بخش دولتی و خصوصی تدوین شده است. این روش‌شناسی، اطلاعات کمی و کیفی و تجارب حرفه‌ای را برای شناسایی ریسک‌های اصلی و طراحی اقدامات لازم برای مدیریت آنها ترکیب می کند. بخش اصلی این فرایند، تکمیل برنامه اقدام ضد پولشویی و ضد تامین مالی تروریسم است که متعاقب آن از انتشار گزارش ارزیابی ریسک کشوری، برای ارائه تدابیر لازم برای رفع ریسک‌های شناسایی شده استفاده می‌شود. اصطلاحات مورد استفاده در چارچوب ارزیابی ریسک کشوری در زیر تعریف شده است:

تهدید

یک فرد یا گروهی از افراد، یک شیء یا فعالیتی است که می‌تواند به دولت، جامعه، اقتصاد و غیره آسیب رساند. این شامل جنایتکاران، گروه‌های تروریستی و تسهیل‌کنندگان آنها و نیز فعالیت‌های گذشته، فعلی و آینده پول‌شویی یا تامین مالی ترویسم است.

آسیب‌پذیری

این اصطلاح هنگامی که در ارزیابی ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل مواردی است که می تواند توسط تهدید مورد استفاده قرار گیرد یا فعالیت‌های آن را پشتیبانی یا تسهیل کند.

پیامدها

شامل تأثیر یا آسیب‌هایی است که ممکن است در اثر پول‌شویی یا تامین مالی تروریسم ایجاد شود و اثرات فعالیت‌های جنایی و تروریستی عمده بر نظام مالی و مؤسسات مالی و همچنین اقتصاد و جامعه به طور عام را در بر می‌گیرد. در زمینه ارزیابی ریسک و مطابق با روش‌شناسی ارزیابی راهبردی ریسک کشوری (SNRA)، مؤلفه پیامدها پیوسته مهم تلقی می‌شود و بنابراین به تفصیل مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. بنابراین روش‌شناسی پیشنهادی بر روی مؤلفه‌های تهدید و آسیب‌پذیری متمرکز شده است.

کاهنده‌های ریسک

کاهنده‌های ریسک شامل همه شرایط  و اقدامات کاهش‌دهنده ریسک از نظر اجرای قانون، نظارت و ظرفیت مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم در بخش‌های مختلف است. کاهنده‌ها می‌تواند سطح ریسک کلی بخش را کاهش دهد که در آن اجرای قانون و/یا فعالیت نظارتی به طور مؤثر ریسک را کاهش می دهد و در نتیجه منجر به ریسک باقیمانده کمتر می‌شود.

ریسک

ریسک تابعی از تهدیدها، آسیب‌پذیری‌ها و پیامدها است، که توسط برخی از عوامل و شرایط کاهش می‌یابد. ارزیابی ریسک شامل قضاوت در مورد تهدیدات‌، آسیب‌پذیری‌ها، کاهنده‌ها و پیامدها است. هرچند شباهت‌های زیادی بین پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم در نحوه جمع آوری، ذخیره و توزیع وجوه وجود دارد، ریسک‌های ایجاد شده توسط تأمین مالی تروریسم ممکن است تا حدودی متفاوت از مواردی باشد که توسط پول‌شویی ایجاد می‌شود. به همین دلیل، این ارزیابی شامل فصل جداگانه ای در مورد تأمین مالی تروریسم است.

شناسایی و ارزیابی تهدید، آسیب‌پذیری و ریسک

به منظور شناسایی تهدیدها و آسیب پذیری‌ها ، طیف گسترده ای از ذی‌نفعان در بخش‌های دولتی و خصوصی مورد مشاوره قرار می‌گیرند و از آنها خواسته می‌شود تا تهدیدها و آسیب پذیری‌های مربوط را شناسایی کرده و اطلاعات کمی و کیفی را در رابطه با آن تهدیدها و آسیب‌پذیری‌ها ارائه دهند.

جستارهای وابسته (See also) یا پیوند درونی:

• کارگروه ویژه اقدام مالی

• ارزیابی تطابق فنی در کارگروه ویژه اقدام مالی

• ارزیابی اثربخشی در کارگروه ویژه اقدام مالی

جستارهای وابسته

• کارگروه ویژه اقدام مالی

• ارزیابی تطابق فنی در کارگروه ویژه اقدام مالی

• ارزیابی اثربخشی در کارگروه ویژه اقدام مالی

پانویس/ پاورقی

منابع

• http://www.amlc.gov.ph/images/PDFs/NRAReport.pdf

• http://www.justice.ie/en/JELR/National_Risk_Assessment_Money_Laundering_and_Terrorist_Financing_Oct16.pdf/Files/National_Risk_Assessment_Money_Laundering_and_Terrorist_Financing_Oct16.pdf

• https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/468210/UK_NRA_October_2015_final_web.pdf

• https://link.springer.com/article/10.1007/s10610-018-9395-0 Ferwerda, J. & Reuter, P. Eur J Crim Policy Res (2019) 25: 5. https://doi.org/10.1007/s10610-018-9395-0

پیوند به بیرون

الگوهای ناوبری

رده