ریسک‌های کسب و کار (غیر مالی) (Business Risks (non-financial risks))
مفهوم:
والد:
بعد:
فرزند:
لید
افزایش رقابت در سطح جهانی و توسعه چندبرابری کسب و کار، بانک‌ها را با ریسک‌های متنوع از هر دو نوع مالی و غیرمالی مواجه می‌سازد. ریسک غیرمالی به عنوان یکی از انواع ریسک‌ها در نهادهای مالی است که منشأ ایجاد آن متغیرهایی به جز متغیرهای مالی و اقتصادی از قبیل ناکامی افراد، فرآیندها یا فن‌آوری و همچنین تأثیر رویدادهای بیرونی است. ریسک‌های غیرمالی عموما تحت عنوان ریسک کسب و کار نیز شناخته می‌شوند. این ریسک‌ها به واسطه تصمیمات و استراتژی‌های نادرست مدیریتی و کسب و کار پدیدار می‌شوند. ریسک غیرمالی در بانکداری شامل تمامی ریسک‌هایی است که بانک در فعالیت‌ها و فرآیندهای منظم خود با آن مواجه می‌شود و نمی‌توان این قبیل ریسک‌ها را در قالب ریسک‌های مالی یا شرکتی طبقه‌بندی کرد. پایش این ریسک‌ها به طور خاص برای تضمین سلامت بانک حائز اهمیت بوده و برای اعطای خدمات مالی باکیفیت به ذی‌نفعان خود همواره مورد توجه قرار می‌گیرد. ریسک غیرمالی را می‌توان به انواع ریسک عملیاتی، ریسک داخلی، ریسک صنعت و ریسک بیرونی طبقه‌بندی نمود.
تعریف به حد
ریسک غیرمالی یکی از انواع ریسک‌های غیرسیستماتیک است که بر وضعیت مالی بانک‌ها و نهادهای مالی به طور غیرمستقیم تأثیر می‌گذارد و عموما تحت عنوان ریسک کسب و کار نیز شناخته می‌شوند. خطراتی که کسب وکارها به طور معمول با آنها رو به رو هستند، گسترده است. منشأ ایجاد ریسک غیرمالی، متغیرهایی به جز متغیرهای مالی و اقتصادی و ناشی از ناکامی افراد، فرآیندها یا فن‌آوری و همچنین تأثیر رویدادهای بیرونی و خارج از کنترل است.
وجوه افتراق یا شقوق مختلف
ریسک غیرمالی در کنار ریسک مالی از انواع ریسک‌های غیرسیستماتیک در نهادهای مالی تلقی می‌شوند که از لحاظ ویژگی‌ها، منشأ ایجاد آنها و نحوه تأثیرگذاری بر وضعیت نهادهای مالی با یکدیگر متفاوت می‌باشند. درواقع به هر ریسکی که در قالب ریسک مالی قابل تعریف نباشد، ریسک غیر مالی گفته می‌شود که در مقایسه با ریسک مالی، به طور غیرمستقیم بر وضعیت مالی بانک‌ها تأثیر می‌گذارد. این ریسک‌ها می‌تواند شامل ریسک عملیاتی، ریسک داخلی، ریسک قوانین، ریسک شهرت، ریسک مدیریت، ریسک صنعت و ریسک بیرونی باشد. در این میان، با توجه به ویژگی‌های ریسک‌های غیرمالی، استراتژی‌ها و راهبردهای مورد استفاده توسط نهادهای مالی در مقابله با این قبیل ریسک‌ها متفاوت از ریسک‌های مالی خواهد بود.
فهرست مطالب
محتویات
مقدمه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک‌های غیرسیستماتیک در نهادهای مالی به دو گروه ریسک مالی و ریسک غیرمالی طبقه‌بندی می‌شوند. ریسک‌های مالی مستقیما منجر به تحمیل زیان بر بانک می‌شوند، در حالی که ریسک‌های غیرمالی بر وضعیت مالی بانک به شکل غیرمستقیم تأثیر می‌گذارند. ریسک شهرت، ریسک قانونی، ریسک پولشویی، ریسک تکنولوژی و ریسک کنترل از انواع ریسک‌های غیر مالی به‌شمار می‌روند که تأثیر آنها بر بانک به‌طور غیرمستقیم می‌باشد. به عنوان نمونه، فرصت‌های کسبوکار و در نتیجه کسب درآمد در بانک‌ها به واسطه تبلیغات منفی از بین می‌رود و در این شرایط به شهرت بانک لطمه وارد می‌شود.
انواع ریسک‌های غیرمالی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک غیرمالی به انواع ریسک محیط عملیاتی، ریسک شهرت، ریسک قانونی، ریسک استراتژیک، ریسک پولشویی و ریسک کسب و کار تقسیم می‌شود.
ریسک محیط عملیاتی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محیط عملیاتی شامل محیط‌های اقتصادی، سیاسی، قانونی و مقرراتی است. بانک‌ها همواره محیطی را مورد توجه قرار می‌دهند که در آن فعالیت نموده و برنامه‌های کسبوکار و یا بودجه‌های اجرایی سالیانه را عملیاتی و آماده‌سازی می‌کنند. رقابت جدی در بخش خدمات مالی می‌تواند آماده‌سازی برنامه‌های کسب‌وکارهای واقع بینانه را توسط بانک‌ها در محیط‌های عملیاتی قابل دسترس با مشکل روبرو نماید. در این میان، استراتژی‌های مختلف برای انواع متعدد مشتریان، بازارها و محصولات مورد نیاز است که بانک‌ها ریسک زیان کسبوکار را به واسطه عدم سازگاری استراتژی کسبوکار با پتانسیل‌های بازا و محیط بالقوه در کنار عدم کفایت فنی، کمبود ظرفیت کارشناسی و تاخیر در تحویل خدمات می‌پذیرند.
ریسک شهرت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک شهرت یکی از ریسک‌های کلیدی است که تهدید خاصی را بر نهادهای مالی تحمیل می‌کند زیرا ماهیت کسبوکار آنها نیازمند اطمینان مشتریان، بستانکاران، تنظیم‌کنندگان مقررات و فضای عمومی بازار است. ریسک شهرت به مفهوم ریسک ناشی از اعمال خسارت به وجهه و حسن نیت بانک است که به واسطه تبلیغات منفی یا درک نادرست در خصوص سلامت و یکپارچگی عملیاتی اتفاق می‌افتد. ریسک شهرت باعث از دست‌رفتن اطمینان در میان عموم مردم شده و در برخی مواقع با ایجاد مشکلات شدید نقدینگی برای بانک‌ها بر ناکامی نهادهای مالی سرعت می بخشد. ناکامی بانک در قبال انجام تعهدات دولتی، تنظیم‌کنندگان مقررات و عموم مردم در مقیاس وسیع بر شهرت آنها لطمه وارد کرده. در این میان، ریسک شهرت علاوه بر ناکامی برای تأمین بدهی‌ها، از هرنوع موقعیتی که مرتبط با سوء مدیریت امور بانکی یا عدم مشاهده کدهای رفتاری تحت حاکمیت شرکتی باشد، منشا می‌گیرد. همچنین، ریسک‌های ناشی از سرکوب حقایق و اختلال در نتایج و حساب‌ها نیز تحت حوزه ریسک شهرت قرار می‌گیرد. نتایج حاصل از این ریسک باعث ارائه خدمات نامطلوب به مشتری، رفتار نامناسب کارکنان و تأخیر در تصمیمات و ایجاد تصویر نامطلوبی از بانک در میان مردم و در نهایت مانع توسعه کسبوکار می‌شود.
ریسک حقوقی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک حقوقی به مفهوم ریسک زیان مالی ناشی از نااطمینانی در درخواست‌های حقوقی انجام‌شده توسط بانک در دادگاه حقوقی و یا از محل اقدامات حقوقی است که در قبال شخص ثالث انجام می‌شود. ریسک حقوقی به واسطه بروز اشکالاتی در درخواست یا تفسیر قوانین یا مقرراتی است که برای اجرای الزامات تحت قانون صورت می‌پذیرد. انتقالات (عملیات) بانکی مربوط به قراردادهایی بین بانک و مشتریان است که می‌تواند به واسطه وجود معایبی در اجرای آن غیرالزام‌آور شود و یا اینکه تحت شرایطی در دادگاه حقوقی به چالش کشیده شده و یا یکی از طرف‌های تجاری فاقد صلاحیت برای ورود به مذاکرات را شامل گردد. توافق‌های ذیربط به واسطه مستندسازی ناکارآمد یا اعمال هزینه‌های نامعتبر بر وثیقه، غیرالزام‌آور می‌باشد. حتی شرایط پیش‌بینی نشده ممکن است قرارداد را فاقد اعتبار کند. مستندسازی نامناسب (ناقص) و یا معایبی که در توافقات بین بانک و مشتریان و یا بین بانک و فروشنده‌ها (براساس ترتیبات برون‌سپاری) وجود دارند، دلایل اصلی ایجاد ریسک حقوقی می‌باشند. علاوه بر این، بانک‌ها زمانیکه اقدامات آنها در دادگاه حقوقی به دلیل عدم انطباق قوانین بانکداری با سایر قوانین کشور به چالش کشیده می‌شود، با ریسک حقوقی روبرو خواهند شد.
ریسک استراتژیک[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک استراتژیک به ریسک موجود در سطح شرکت‌ها مربوط می‌شود و بر توسعه و پیاده‌سازی استراتژی سازمان اثر می‌گذارد. ارزیابی نادرست از روندهای بازار آتی در زمانی که استراتژی اصلی یا اولیه توسعه پیدا می‌کند، نمونه‌ای از این قبیل ریسک‌ها به شمار می‌رود. در توسعه استراتژی، هر سازمان ارزیابی شرایط امروز بازار را انجام داده و سپس برای پیش‌بینی تغییرات متنوع تداوم یافته که در نهایت طی یک دوره زمانی مشخص در بازار اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، شرکت سازنده کامپیوترهای شخصی ممکن است برای قبول استراتژي جهت شمول توسعه و معرفی اقدامات عملیاتی، سریع‌تر تصمیم‌گیری کند. شرکت مذکور در انجام این کار به طور مستمر بازار جاری را تحلیل نموده و بر مبنای تقاضای موجود تصمیم‌گیری می‌کند. عنصر ریسک استراتژیک برحسب این که آیا تصمیم استراتژیک صحیح بوده یا نه بکار گرفته می‌شود. اشاره به این موضوع منطقی است که نمونه ای از ریسک استراتژیک، ریسکی است که در آن تصمیم استراتژیک تصمیم درستی نباشد. ریسک استراتژیک شامل طیفی از متغیرها نظیر بازار، حاکمیت شرکتی و سهام‌داران است.
ریسک کسب‌کار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک کسبوکار مربوط به نااطمینانی در خصوص متغیرهایی از جمله تقاضا برای محصولات، قیمت تعیین‌شده و یا هزینه تولید و تحویل محصولات می‌باشد. در این میان، چارچوب اندازه‌گیری مدیریت ریسک کسبوکار از مهم‌ترین مسايل بنگاه‌ها به‌شمار می‌رود. دراقع، ریسک استراتژیک به واسطه ناتوانی یک بنگاه برای خلق استراتژی موثر ایجاد می‌شود، اما ریسک کسبوکار به واسطه ناتوانی در اجرای استراتژی‌های مناسب و سالم به واسطه عوامل داخلی یا خارجی صورت می‌گیرد.
ریسک پولشویی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریسک پولشویی در نتیجه ناکامی بانک جهت انطباق عملیات با قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی داخلی و بین‌المللی ایجاد می‌گردد. این قوانین، شامل قوانین و مقررات کشورهایی است که در آن، بانک دفاتر شعبه یا واحدهای مربوط به آن را مستقر می‌کند. پولشویی یک تجربه مجرمانه از تبدیل منابع غیرقانونی پول از طریق یک سری از انتقالات است که شبیه به انتقالات واقعی در مسیر فرآیندهای درست بوده است که برای اهداف غیرقانونی و مجرمانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. ناظران بخش مالی با چالش‌های متعددی روبرو هستند و باید اطمینان حاصل نمایند که ارائه‌کنندگان خدمات مالی به عنوان واسطه برای سپرده‌گذاری یا انتقال پول غیرقانونی حاصل از فعالیت‌های مجرمانه مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. افراد حوزه پولشویی معمولا وجوهی را در کشور محل اقامت از طریق فرار مالیاتی، قاچاق مواد مخدر، معامله‌گری تسهیلات نظامی غیرقانونی و شبیه به آن و نیز انتقال آن وجوه به حساب‌های مجازی در مراکزی خارج از کشور یا سرمایه‌گذاری در ابزارهای مالی اقدام می‌کنند تا بدین شکل چهره قانونی به آن وجوه ببخشند. آنها با استفاده از این پول برای کسبوکار در خارج از کشور جهت ایجاد درآمد غیرقانونی بیشتر در قالب اسامی مستعار یا انجام فعالیت‌های مجرمانه یا تروریستی استفاده می‌کنند.
ریسک غیرمالی در بانک‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بالابردن رقابت در سطح جهانی، توسعه چندبرابری کسبوکار و ایجاد کانال‌های نوآورانه، بانک‌ها را با ریسک‌های متنوع از هر دو نوع مالی و غیرمالی مواجه می‌سازد. ریسک‌های غیرمالی عموما تحت عنوان ریسک کسبوکار شناخته می‌شوند. این ریسک‌ها به واسطه تصمیمات و استراتژی‌های نادرست مدیریتی و کسبوکار پدیدار می‌گردند.
اهمیت ریسک غیرمالی در بیانیه بال[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در زیرساخت حاکمیتی مطرح در بال ۳، کمیته‌ها و هیئت‌ها، مسئولیت اصلی مدیریت تجربیات موفق و نظارت ریسک را برعهده دارند. در این سطح، بی.آر.سی[۱]، تعریف دستورالعمل‌های ریسک یا پاداش، اشتهای ریسک، استانداردهای تحمیل ریسک و سیاست‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد و همچنین مسئول هماهنگی با سایر کمیته‌های هیئت در پایش تطبیق با الزامات مقامات مقرراتی در نهادهای مقرراتی در کشورهای مختلف است که گروه در آن فعالیت می‌کند. یکی از آن کمیته ها، کمیته مدیریت ریسک عملیاتی گروه[۲] (GOROCO) است که مسئولیت تعریف برنامه‌های استراتژیک بلندمدت و اقدامات عملیاتی کوتاه‌مدت برای شناسایی زودهنگام، مدیریت احتیاطی، کنترل و اندازه‌گیری مواجهه گروه با بروز و ظهور ریسک‌های عملیاتی و سایر ریسک‌های غیرمالی را برعهده دارد. این کمیته، سیاست‌ها را قاعده‌مند کرده و کارکرد ریسک عملیاتی را بازبینی می‌کند. کمیته‌های ریسک تخصصی نظیر کمیته نظارت تطبیق گروه، کمیته تداوم کسبوکار گروه و کمیته ریسک فن‌آوری اطلاعات، مسئول مدیریت صحیح مقوله‌های معین ریسک مالی هستند.
گروه از روش‌های مدرن و اثبات شده برای مدیریت کیفی ریسک‌های عملیاتی و سایر ریسک‌های غیرمالی بعد از سازگاری آنها با اندازه، ماهیت، پیچیدگی و تنوع ریسک استفاده می‌نماید. این چارچوب به صورت مرحله‌ای طراحی شده و در میان تمام نهادهایی به اجرا در آمده است که مجموعه بانک را از ابتدا تا انتها به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم کنترل می‌کند. گروه دامنه ریسک عملیاتی در گروه تایید شده توسط هیئت را بر حسب مقادیر زیان ناخالص ناشی از رویدادهای ریسک عملیاتی بیان می‌کند. علاوه بر این، گروه مذکور از عناصر کمی و کیفی برای طبقه‌بندی ریسک‌های واقعی و غیرمالی بالقوه را در سطوح بسیار بالا، بالا، متوسط و پایین طبقه‌بندی نموده و حداکثر دوره‌های زمانی را که در آن ریسک‌ها بایستی کاهش یافته و یا توسط یک مقام تصمیم‌گیرنده مناسب، مورد پذیرش قرار گیرند، تجویز می‌کند.
جستارهای وابسته
- ریسک مالی
- ریسک عملیاتی
- ریسک داخلی
- ریسک صنعت
- ریسک بیرونی
پانویس/ پاورقی
منابع
- Brose M.S., Flood M.D., Krishna D., Nichols B. (eds.) - Handbook of Financial Data and Risk Information I_ Volume 1_ Principles and Context (2014, CUP) - libgen.lc
- Ghosh, A. (2012). Managing risks in commercial and retail banking. John Wiley & Sons.
- White, B. (2009). Management of non-financial risks. BIS https://www.bis.org/publ/othp04_8.pdf
پیوند به بیرون
الگوهای ناوبری
رده