ابزارهای مشتقه (مشتقات) در بانکداری اسلامی (Derivatives in Islamic Banking)
مشتقات اسلامی محصولات مالی هستند که در پی تولید محصولات و فرآیندهای اقتصـادی مشـابه با مشتقات متداول ولی طبق ضوابط و سـاختارهای شـریعت اسـلام هسـتند. این ابزارها با استفاده از ظرفیت عقود اسلامی همچون بیع، سلف، مرابحه و... سعی در دوری از تحقق ربا، غرر، قمار و ... در مشتقات مالی دارند.
- English Definition 1: Shariah-compliant derivatives would also maintain risk sharing that favours win-win situations from changes in asset value. For instance, the issuance of stock options to employees would be an ideal candidate for a Shariah-compliant derivative.
- English Definition 2: Since a derivative instruments is a financial assets dependent on the value of its underlying asset (real asset in most cases), the Shariah conditions for the validity of a sale would also be relevant Aside from the fact that the underlying asset must be halal at least two conditions have to be met, (i) the underlying asset or commodity must currently exist in its physical, sellable form and (ii) the seller should have legal ownership of the asset in its final form.
- منبع اول: ابزارهای مشتقه در بانکداری اسلامی به عنوان ابزار مبتنی بر شریعت، تسهیم سود را به گونهای طرح میکنند که از موقعیت برد-برد در وضعیت تغییر در ارزش دارایی پشتیبانی میکند. به عنوان مثال، انتشار اوراق اختیار معامله به کارکنان، گزینه احتمالی ایدهآلی برای ابزارهای مشتقه منطبق با شریعت است.
- منبع دوم: از آنجا که ابزارهای مشتقه نوعی دارایی مالی متکی بر ارزش دارایی اصلی (دارایی واقعی در اکثر مواقع) هستند، شرایط و قیود شریعت برای تأیید اعتبار فروش نیز جاری خواهد بود و در کنار این واقعیت قرار میگیرد که دارایی اصلی باید حداقل از دو شرط برای حلالبودن برخوردار باشد: (1) دارایی یا کالای مربوطه باید در حال حاضر به صورت فیزیکی و قابل فروش وجود داشته باشد و (2) فروشنده باید دارای مالکیت قانونی دارایی در شکل نهایی آن باشد.
- Reference Address 1: A Jobst, Andreas (2008), Derivatives in Islamic Finance, International Monetary Fund.
- Reference Address 2: Ismath Bacha, Obiyathullah (1999), Derivative Instruments and Islamic Finance: Some Thoughts for a Reconsideration, International Journal of Islamic Financial Services Vol. 1 No.1.
- تعریف فارسی اول: مشتقات اسلامی محصولات مالی هستند که در پی تولید مکانیسمهای اقتصـادی مشـابه با مشتقات متداول ولی طبق ضوابط و سـاختارهای شـریعت اسـلام هسـتند. بـرای مثـال در شریعت اسلام لازم است که قراردادهای مالی عاری از ربا، غرر، قمار، جهل و رشوه باشند. مشتقات اسلامی یک موضوع مورد بحث و نوین در میان محققان اسلامی اسـت. اگرچـه مشتقات مرسوم و رایج نمیتوانند خیلـی از شـرایط و ضـوابط فقـه و قـانون اسـلامی را رعایت کنند، ولی در برخی کشورها، مؤسسات مالی توانستهاند با استخراج منطق درونـی علم حقوق اسلامی، بهرهگیری از فقه پویای اسلامی و مهندسی مالی، این ابزارها را بـومی سـازی و در نهایت با اصلاح و تعدیل آنها زمینه طراحی و بهکارگیری محصولات مشتقه اسـلامی را فراهم آورند. چندین قرارداد و ابزار اساسی در اسـلام وجـود دارد کـه معمـولاً در خلـق مشـتقات اسلامی از آنها استفاده میشود؛ این ابزارها عبارتانـد از: بیـع سـلم، استصـناع، مرابحـه، وعده، عربون و تورق.
۱. آدرس منبع فارسی اول: گلمرادی، حسن (۱۳۹۴)، ابزارها و محصولات مشتقه در بانکداری اسلامی: مبانی فکری و تجربههای عملی، فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، سال اول، شماره ۱.
این متن یک نوشتار تعریف است.